Aşıq Bəhmən Göyçəli haqqında

Əziz dostlar! İstedadlı tədqiqatçı dostumuz Araz Yaquboğlunun bizlərə təqdim etdiyi Azərbaycan radiosunun “El havası” verilişinin növbəti buraxılışına, Göyçə ədəbi məktəbinin el tərəfindən sevilən, lakin bu günə qədər müəyyən səbəblərdən lazımi, ona layiq səviyyədə təbliğ olunmayan görkəmli nümayəndəsi şair Bəhmən Göyçəli haqda verilişə böyük maraqla qulaq asdım. Verilişi, həmişə olduğu kimi, özünəməxsus səmimiyyət və maraqla Savalan Talıblı aparır. Verilişin qonağı, Şair Bəhmən yaradıcılığını sevən və onu yaxşı bilən (bunu verilişin axarı göstərir) tədqiqatçı şair, əslən Göyçəli olan hörmətli Qılman İmandır. Verilişdən məlum olur ki, 1901-ci ildə Göyçə mahalının Nərimanlı kəndində (keçmiş Huseynquluağalı) dünyaya göz açmış (öz “Vücudnamə”sində yazdığı kimi) Şair Bəhmən dövrünün mütərəqqi insanlarından olan babası Kalvayı (Kərbəlayi) Qaranın doğma kəndində tikdirdiyi mədrəsədə (yeri gəlmişkən, Dədə Ələsgər nəslinin ən istedadlı nümayəndəsi Növrəs İman və Daşkəndli şair Həsən Xəyallı da - Qılman İmanın babası - bu mədrəsədə təhsil alıblar) dini təhsil almış, fars və ərəb dillərini öyrənmiş, klassik ədəbiyyatımızı - Nizamini, Füzulini, Hafizi və b. dərindən bilən bir şəxsiyyət olmuşdur. Dinimizi, Qurani Kərimi dərindən bilməyi onun şeirlərinə də güclü təsir göstərmiş və Sovet önəmində onun yaradıcılığının təbliğinə mane olan ən əsas səbəb olmuşdur. Buna baxmayaraq, şairin şeirləri aşıqların dilinin əzbəri olmuş, daima məclislərdə, toy-düyünlərdə səsləndirilmişdir. Buna görə də, kitab şəklində çap olunmamağına baxmayaraq, Şair Bəhmən ədəbi irsinin böyük bir qismi dildən-dilə keçərək bu günə gəlib çatmışdır. Güclü dini biliyə malik olduğundan el arasında Molla Bəhmən kimi çağrılan Şair Bəhmən şeir yazmaqla bərabər 22 yaşından aşıqlıqla da məşğul olmuş, Göyçənin tanınmış aşıqları - Aşıq Talıb, Aşıq Ağayar, Həsən Xəyallı, Aşıq Əsədlə dostluq etmiş onlarla eyni məclislərdə iştirak etmişdir. Güclü təfəkkürə, dərin dini biliyə malik olmağı ona Xəstə Qasımın, Aşıq Alının, Dədə Ələsgərin, Növrəs İmanın qıfılbəndlərini açmağa imkan vermişdir.Dövrünün ustad aşıqları olmuş Aşıq İslam Yusifov, Həsən Xəyallı, Daşqın Məzahir və başqalarıyla Aşıq Bəhmənin deyişmələri olub. Şəxsi görüşləri olmuş görkəmli yazarlarımız Səməd Vurğun, Məmməd Rahim, Osman Sarıvəlli, Əli Vəliyev, Süleyman Rəhimov Şair Bəhmən yaradıcılığını yüksək qiymətləndirmişlər.Aşıq şerinin bütün formalarından istifadə etmiş Şair Bəhmənin yaradıcılığından verilişdə istifadə olunmuş bir neçə şeir nümunəsi gətirmək istərdim:“BİR ÜZÜM-ÜZÜM” rədifli təcnisPayızda yetişən meyvə içində,Dəhanda ləzzətdi bir üzüm, üzüm.Bəslənir bir boyda bəstə biçimdə,İstədim bu bağdan bir üzüm, üzüm.Könlümün xanəsi, bağı nə dərdi,Bağban, naşı yolçu bağdan nə dərdi?Sevgi çatsa sevgisinə nə dərdi,Dəymədi canana bir üzüm, üzüm.Bəhmənə açılan bağlı dərindi,Kamil bağban, meyvə dəydi, dər, indi.Eşqin bəhrin mən gəzmişəm dərindi,Qəvvasıyam indi bir üzüm, üzüm.“GÖZLƏRİN” qoşmasıQafıl bir ox atdı bağrım başına,Süzülüb baxanda ala gözlərin.Baxcağın canımı üzüb apardı,Olubdu başıma bəla gözlərin.Pünhan, yan qıyğacı dönüb baxanda,Yüz min nəzakətlə kirpik çaxanda,Müjgan oxun sinəm üstə çaxanda,Az qaldı canımı ala gözlərin.Bəhmənəm, olmuşam mən sənə mayıl,Gözlərin ağlımı eylədi zayıl,Hər nəki buyursan olaram qayil,Salıb məni min xəyala gözlərin.“GETDİ” gəraylısıDünya, sən nə beyvafasan,Qoydun belə adət getdi.Bu yolda karvan əylənməz,Gələnlər nabələd getdi.Kimi olar, kimi ölər,Kimi ağlar, kimi gülər,Kimi bilər, kimi bilməz,Kimi aşkar, xəlvət getdi.Dünyanın işi qolaydı,Kimi dərviş, kimi baydı,Kimi gəldi günün saydı,Kimi çəkdi ləzzət getdi.Dillərdə söylənən adı,Söhbəti dil-dəhandadı,Cəmi aşıqlar ustadı,Heyif, aşıq Əsəd getdi.Yatıbsan, yoxsa oyaqsan?Gələnə, gedənə baxsan,Bəhmən, sən də bir qonaqsan,Eyləsən də xiffət, getdi.Verilişdən mənə çox xoş təsir bağışlayan bir faktı – hörmətli həkim Abbas Bağırın Şair Bəhmən nəslinə mənsub olması məlumatını da – öyrəndim.Son vaxtlar ayrı-ayrı xeyirxah insanların təşəbbüsü ilə Şair Bəhmənin iki kitabının çapdan çıxmasına baxmayaraq, onun şerlərinin bir çoxu, hələ də əlyazmaları şəklində yatıb qalmaqdadır. Onların işıq üzü görməsi, bu qiymətsiz xəzinənin onun xalqına çatdırılması müraciəti ilə şairin doğma və yaxınlarına, “sandıq”larında şairin şerləri uyuyan ayrı-arı insanlara üz tuturuq. Maraqlı bir veriliş hazırladıqları üçün, ümumiyyətlə, belə bir xeyirxah işlərinə görə verilişin rejissoru Tahir Salmanova, aparıcısı Savalan Talıblıya öz adımdan və dinləyicilər adından minnətdarlıq etmək istərdim. Xüsusilə, bu günə qədər mənə (ola bilsin bir çox başqa dinləyicilərə də) məlum olmayan bir çox dəyərli məlumatları verilişdən əldə etməyimə görə ədəbi irsimizə həssaslıqla münasbət göstərən və onu dərindən bilən tədqiqatçı, istedadlı şair hörmətli Qılman İmana öz dərin təşəkkürümü bildirir, yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram!Verilişin yaradıcılarına bir dinləyici kimi gələcək verilişlərinə yeganə tövsiyəm var: bu səpgili verilişlərin (aşıq yaradıcılığı ilə bağlı) musiqi müşayiətində aşıq havalarından daha çox istifadə olunması onları daha da şirinləşdirər, mənalandırar! Bu maraqlı verilişə hamınızın qulaq asmağınızı ürəkdən məsləhət bilərdim.Professor Ələddin Allahverdiyev