Ardanışda bir ağsaqqal var idi...

Torpağımızın hər qarışı istedad yetişdirir. Bu Tanrının böyük lütfüdür. Hər bir dövrdə insanların yaşadığı el-obada öz müasirləri olan böyük ürəkli şəxsiyyətləri, ağsaqqal ziyalıları, yaradıcı isdedad sahibləri olur. Saz-söz xiridarları, sənət beşiyi kimi tanınan Göyçə mahalında belə şəxsiyyətləri saymaqla qurtarmaz. Ən yaxın kemişimizdə Göyçə övladları öz yurdlarından məcburi ayrılarkən o müqəddəs ocaqların közünü sinəsində daşıyan el ağsaqqalları, söz-sənət adamları, yurd cəfakeşləri bu insanların cərgəsindədir. Bu yazımızda o insanlardan biri – bütöv şəxsiyyət, tələbkar müəllim, qabaqcıl təsərrüfat rəhbəri, el ağsaqqalı, şair ruhlu bir insan – Abbasəli İsmayıl oğlu Kərimov barədə söhbət acacağıq.

Abbasəli Kərimov 1931-ci ildə Göyçə mahalının Ardanış kəndində dünyaya gəlib. Uşaqlığı ağır müharibə illərinin çətinliklərində keçmişdir. Halal zəhmət adamı olan atası İsmayıl kişi sadə kolxozçu – dülgər olmuşdur. Abbəsəli müəllim uşaqlıqdan atasının yanında zəhmətə qatlanmış, dülgərlik, əsasən də bənnalıq sənətini öyrənmişdir. Onun gənclik illərində yazdığı bu misralar tərcümey-halının poetik təcəssümüdür:

Atam dülgər oldu, özüm də bənna,

İşimiz olmadı yalan-böhtanla...

Abbasəli Kərimovun 60-cı illərin sonunda Ardanış kəndində atasının qəbri üstə öz əlləri ilə yonduğu daşlardan tikdirdiyi türbə onun sənət nümunəsidir. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Abbasəli Kərimov Azərbaycan Pedaqoji İnistutunda ali təhsil almış, fizika-riyaziyyat müəllimi olmuşdur. Onun şagirdləri indi də onu ən tələbkar müəllim, müəllim ciddiliyi olan ziyalı, yenilikçi insan kimi xatırlayırlar. Təsadüfi deyil ki, Abbasəli müəllimin dərs dediyi siniflərin demək olar ki, hamısı fizika və riyaziyyat fənlərini sevmiş və bu fənlərdən imtahanlarda yüksək qiymət alaraq, ali məktəblərə qəbul olunmuşlar. Təkcə fizika-riyaziyyat deyil, şifahi xalq ədəbiyyatını, aşıq yaradıcılığını, klassik şairlərimizin şeirlərini əzbər söyləyən gənc müəllimi öz təbii ruhu da çeşmə kimi qaynayırdı. Şeiriyyət aləminin yolçusu olan ilham sahiblərinin çıxış yolu kağız-qələmdən keçir. Bəli, Abbasəli müəllim də özünəməxsus, el-obadan qidalanan, mənəvi aləmin təzhürü olan şeirlərlə, hekayələrlə, mətbuat üçün oçerklərlə yaradıcılıq ilə məşğul olurdu. Səbəbini isə ən gözəl özü demişdir:

Gənclikdə öyrəndim hesab-həndəsə,

Ömürümdə hərif olmayım deyə.

Ömür yarı düşdüm yeni həvəsə,

Dostlardan geridə qalmayım deyə.

Sonralar Abbasəli müəllim partiya məktəbini bitirmiş, Ardanış kəndində təsərrüfat rəhbəri kimi fəaliyyət göstərmişdir. Uzun zaman Ardanış sovxozuna başçılıq edən Abbasəli Kərimov təsərrüfatı rayon səviyyəsində birincilər sırasına çıxarmış, Göyçə mahalında həm nüfüzlu rəhbər işçi, həm də el-oba ağsaqqalı olmuşdur. Nümunəvi işinə görə Abbasəli Kərimov 70-ci illərdə dövlət tərəfindən mükafatlandırılmış: “Qırmızı əmək bayrağı” ordeninə layiq görülmüşdür. Ancaq Abbasəli Kərimovun ən böyük mükafatı öz sözü ilə desək: “camaatın xoş güzaranı” idi. Abbasəli müəllim ömrünün son illərini Xızı rayonunun Altıağac kəndində yaşadı. Öz əlləri ilə yeni ev tikdi, ocaq –buxarı qurdu, özünə Göyçə mühiti yaratdı, ancaq Göyçə niskilini qəlbindən silə bilmədi. Göyçə həsrəti ilə bu dünyadan köçdü.

Önümdə təqribən on il əvvəl çap olunmuş bir kitab var. Kitabın adı ürək açandır: ”Göyçədən salamlar” kitabının müəllifi Abbasəli Kərimovdur. Bu kitabda müəllifin yaradıcılığından nümunələr, şeirlər, hekayələr və böyük Azərbaycan şairi Məmmədhüseyn Şəhriyarın “Heydər babaya salam” poemasına nəzirə kimi yazılmış “Göyçədən salamlar” poeması nəşr olunmuşdur. Çox maraqlı bir fakt var. Şəhriyarın “Heydər babaya salam” poeması Bakıda nəşr olunduqdan sonra bir çox Şimali Azərbaycan şairləri bu poemaya nəzirələr yazmış, Bakıda müxtəlif qəzet və jurnallarda nəşr olunmuşdur. Məlumdur ki, 1966-cı ildə Məmmədhüseyn Şəhriyarın 60 illik yubileyi ərəfəsində Böyük şair Bakıya dəvət olunmuşdur. Azərbaycanın bütün ziyalıllarının, şairlərinin, ədəbiyyatsevərlərin ciddi cəhdlərinə baxmayaraq, sevimli qonaq Bakıya gələ bilməmişdir. Buna baxmayaraq, onun yubiley tədbirləri keçirilimiş, yüksək səviyyədə qeyd olunmuşdur. Məhz həmin dövrdə - 1968-ci ildə İranda “Fərzanə” nəşiryyatında A. Kərimovun “Göyçədən salamlar” poeması nəşr olunmuşdur. Müəllifin belə xəbəri olmadığı bu işin kökündə yəqin ki, bu poemanın bədii üslubu, dil yaxınlığı, sadə anlam tərzi durmuşdur. Şairliyi özünə peşə seçməyən gənc yazar üçün bu bir hədiyyə idi. Kitabı vərəqləyirəm: sevindirici haldır ki, Abbasəli Kərimovun eloğlusu, həmkarı Eldar İsmayıl dostunun həyat və ömür yoluna işıq salan bu kitaba “ön söz” yazmışdır. Bu torpağın yüzlərlə şairi var və onların hər biri öz bənzərsiziliyi ilə ədəbiyyatımıza bir rəngarənglik gətirir. Müəllifi yaxından tanıyan Eldar İsmayılın ürək genişliyi ilə yazdığı hər cümləsi, hər bir fikiri Abbasəli Kərimovun necə bir ruh sahibi olduğunu bizlərə anladır. "Yaşadığı və işlədiyi mühitdi bütün bu və ya digər şəkildə olan təzyiqlərə, ayrıseçkiliyə baxmayaraq, dizibərk kişi olan Abbasəli Kərimov öz haqlı mövqeyindən geri çəkilməmişdir. Öz millətinin təəssübnü çəkən A. Kərimov milli ayrıseçkilik salanlara, haqqı taptayanlara həmişə öz məntiqi ilə dəqiq faktlarla cavab vermiş, qarşı tərəfi susdurmağı bacarmışdır." Abbasəli Kərimovla birlikdə işləmiş, çiyin-çiyinə olmuş Eldar İsmayılın bu xatırlamalarına görə ona təşəkkürlər. Kitabla tanış olduqca bir el ağsaqqalının, ziyalının gənclərin mədəni-mənəvi yetginliyi üçün əlindən gələni əsirgəməmiş bir insanın həyat yolunu görürsən. Onun bədii yaradıcılığı, şeir və hekayələri barədə fikir və düşüncələrimi bildirmirəm. Çünki Abbasəli Kərimov çoxşaxəli ömür yolu keçmişdir. Bunu demək kifayətdir ki, onun şair ruhu bütün ömrü boyu şərəfli ömür yolunda mayaq olmuş, haqqla nahaqın sərhəddini göstərmişdir. Bir də ki, saz-söz beşiyi, gözəl təbiəti ilham mənbəyi olan bir diyarda şeir yazmaq fəxarət olmayıb.

A. Kərimov həmişə müəllimliyi ilə fəxr etmişdir. Ən gözəl və sevindirici hal odur ki, belə bir yaradıcı ziyalının yurdunda qədirbilən övladları qalmışdır. Nəslin daşıycıları olan övladları atalarının yaradıcılıq yolunu tutmasalar da, onun ideyalarını, məram və məqsədlərini öz şəxsi həyatlarında yaşadırlar.Bu gün A. Kərimov işıqlı və zəkalı bir ziyalımız kimi onu tanıyanların, həmyaşıdlarının və eləcə də saz-söz adamlarının yaddaşlarında ehtiramla xatırlanır. Hər bir bölgənin, el-obanın zamanının müxtəlif vaxtlarında öz rəhbəri, ağsaqqalı, ziyalısı yaşayır, yaradır və iz qoyub gedir. Bu yazıda Ulu Göyçəmizin belə insanlarından biri – yaddaşlardan silinməyən müəllim, el ağsaqqalı, söz adamı – Abbasəli Kərimovdan söz açdıq. Zaman gələcək, bir çox illər sonra yaddaşlardan çox tarixlər silinəcək. Onunçün gələcək nəsillərə yazdığımız bu sətirlərin sadə, zəhmətkeş, şərəfli ömür sürmək istəyən hər kəsi, nəvələr, nəticələr üçün örnək olmasını arzulayırıq.

A.Hacızadə