Gülay Tol, 1972-ci ildə Mersində doğulub. Qazi Universitetini Uşaq Təlim və Tərbiyəsi və Məktəbəqədər Təhsil ixtisası üzrə başa vurub. 2013-cü ildə Anadolu Universitetinin Beynəlxalq Münasibətlər Fakültəsini bitirmişdir. Ankarada müəllim olaraq çalışır. Eyni zamanda, uşaq hekayələri və nağıllar yazır.
MİLÇƏK KİMİ HƏRİS
Ah! Bir bilsəydiniz nələr çəkirəm bu milçəyin əlindən! Şırmanan bir pişik kimi hara getsəm, arxamdadır. Yavaşca qoluma qonur. Digər əlimlə vururam, pırr edib uçur, mən qolumun ağrısıyla qalıram. Təzədən gəlib üzümə qonur. Mən isə qoluma vurduğum şapalağın ağrısını hələ içimdə hiss etdiyim üçün, sadəcə, əlimlə qovuram. Nəticədə heç cür yazmağa başlaya bilmirəm. Dırnağımın ucu qədər olan bu canlı ilə bacara bilmirəm. Bu sırada anamın keçmişə dair anlada-anlada bitirə bilmədiyi, danışdığı xatirələrdən biri ağlıma gəldi.
“O vaxtlar ətraf kəndlərdə məktəb olmadığından, bu kəndlərin uşaqları iki-üç saatlıq yolu minbir əziyyətlə qət edərək, bizim kəndə oxumağa gəlirdilər. Şaxtalı havalarda, yağışlı günlərdə isə bu uşaqlar köprüsü olmayan dərədən keçə bilmədikləri üçün məktəb yoldaşlarının və ya ailə dostlarının birinin evində qalır, ancaq dərədən keçmək mümkün olanda öz kəndlərinə gedə bilirdilər.
Belə yağışlı günlərdə yuxarı kəndin uşaqlarından üçü bizim evdə qalırdı.
Bir gün məktəbdən gəldik, anam pomidor, soğanlı yemək hazırlayır, biz də sobanın kənarına düzülüb, soyuqdan donmuş əllərimizi qıpqırmızı alova sarı uzadıb, isitməyə çalışırdıq. Yerə süfrə sərildi. Turşunun, lavaşın, yeməyin dadından doymurduq. Ocağın bir tərəfində kömür, bir tərəfində də bir kötük alışıb yanırdı. İki göz torpaq ev, on iki nəfərlik ailə, üç qonaq uşaq.
"Necə də könül bolluğu varmış o illərdə” - deyirdi anam.
Atam üçün həmişə közdə bişmiş türk qəhvəsi hazır olurdu. Daş ustası olan atam süfrəsində soğan-çörək olsa da, həmişə türk qəhvəsini mütləq alardı.
Anam anlatmağa davam etdi:
Atanız düşüncəli-düşüncəli ocaqdakı qəhvəyə baxırdı. Otağın içində hər yaşdan uşaq vardı. Pıçıltılarımızı, müəllimin verdiyi tapşırıq haqqındakı söhbətlərimizi dinləyirdi. Atam qəhvəsindən bir qurtum alıb, bizə tərəf döndü, oxumağın vacibliyindən bəhs etdi. Uşaqları çətin şərtlərə baxmayaraq, məktəbə davam etmə istəklərinə görə təbrik etdi:
“ Uşaqlar, çətinliyi özünüzə dərd etməyin, bir az həris olun. Kimisi elm üçün, kimisi pul, mal-mülk için həris olur.” – dedi. Sonra da o unuda bilmədiyim ən önəmli sözü söylədi: “Uşaqlar, siz elm üçün, yaxşı insan olmaq üçün milçək kimi həris olun.”
Gördüyünüz kimi, bu həris milçək məni də, sizi də anamın danışdığı keçmiş zamanlara apardı. O zaman yenə də keçmişin dərinliklərindən gələn yaşanmış bir hekayə ilə sizi baş-başa buraxıram...
Üz cizgisində kədər qarışıq, min ildir su görməmiş şoran torpaq kimi, heç bir həyat nişanəsi yox idi. Çox söz danışmazdı. Tək söylədiyi, -“Nələr çəkdim, nələr, amma ölmək olmurmuş, olmurmuş. Mən ölmək istəyirəm, Allah isə öldürmür. Daha görəcəyim acı, çəkəcəyim dərdlər var demək ki”- deyə sızıldayırdı.
Neçə qardaş-bacı olduqlarını bilmirəm. Danışıqlarından bir anasının, bir bacısının olduğunu anlayıram. Atası Koreyaya əsgər gedibmiş, bir daha geri dönməyib.
Mərcanın, böyüyüb yetişmiş bir qız olan bacısını anası Keçəl Musanın oğlu Hüseynə ərə verir. Aralarında bir yaş fərq olmaqla üç uşaqları olur. Kiçik oğlu iki yaşında olanda Mərcanın bacısının dərdinə dərman tapılmır, bu dünyadan köçüb gedir. Hüseyn üç uşaqla yalnız qalır. Mərcanın anası uşaqlara baxmağa başlayır. Amma içində də bitməyən bir acı dolaşır : -“Birdən Hüseyn yenidən evlənsə, bu uşaqlar analıq əlində necə olar?” - deyə özünü yeyib bitirir.
Hüseyn qaynanasının evinə gələndə həmişə nə danışır, nə də başını qaldırıb üzlərinə baxırmış. Hüseyn aradabir Mərcana baxır, düşüncələrə dalırmış. Bu hal Mərcanın anasının gözündən qaçmır, fikrə gedir. Boşa qoyur dolmur, doluya qoyur almır.
Günlərin birində Mərcan inək otarmağa gedir. Mərcan inəkləri çəmənliyə ötürür, özü də palıd ağacının kölgəsində uzanır. Ağacın yarpaqları arasından süzülən gün işığında rəfiqəsi Ayşəni düşünür. Ayşə atasının razılığıyla müəllimlik texnikumuna qəbul olmuşdu. Hər zaman birlikdə gələrdilər. İndi isə yapyalnız idi. Mərcan uzunboylu, zərif, gözəl bir qız idi. Bir müddətdir ki, ona könül verən Həmzə elə hey onun arxasınca dolaşırdı. Mərcan bunun fərqində idi, amma özünü o yerə qoymur, hiss etdirmirdi. O gün Həmzə də inəklərini düzənliyə ötürüb, cəsarətli addımlarla Mərcanın yanına gəlib, palıd ağacının altına uzandı. Bir-birilərinin gözünün içinə baxaraq susdular. O gündən sonra da sadəcə baxışaraq, dəli bir eşq yaşadılar, xəyallarında görüşdülər.
Hüseyn də Mərcandan xoşlanırdı. Axır ki, Mərcanın anası razılığını verdi, başqa çarəsi yoxuydu. Onların fikrini qızına bildirdi. Mərcan anasına nə qədər yalvar-yaxar eləsə də, onu qərarından döndərə bilmədi.
O gündən sonra Mərcan acısını, kədərini bayatı və ağılarla dilə gətirməyə başladı.
Mərcan- “Kaş Ayşə yanımda olaydı, içimdəki bu yanğını ona tökə biləydim”- deyə düşünərkən, birdən ağlına gəldi ki, ona məktub yazsın. Cəld kağız-qələmi əlinə aldı, məktubla acısını paylaşdı. Yazmağa başladı:
Qara qoyun ətli olur,
Qovurması dadlı olur.
Bacısının yerinə gedən qız
Ölməz, amma dərdli olur.
Yazdıqca ağladı, ağladıqca yazdı... “Artıq haram oldu mənə yaşamaq. Yol verin keçim mən, yollar sizin olsun. Zəhər verin içim, ballar sizin olsun. Bu dağları aşan bilər, mənim dərdlərimdən ancaq bu dərdlərə düşən bilər.”- deyərək məktubunu tamamladı.
Mərcan iki gözü çeşmə ağlayırdı. Anası Nuh deyib peyğəmbər demirdi: -“ Gedəcəksən, bu uşaqlar yad əlində böyüyə bilməz, bacının əmanətidirlər”- deyirdi. Mərcan, - “Ana, nə olar, məni də düşün, belə olmaz, ana, mən Həmzəni sevirəm, o da məni!” - deyəndə, anası lap əsəbiləşdi. Hüseyni çağırdı. Hüseyn gələndə də - “Mənə bax Hüseyn, sabah imamı da gətir, kəbininizi kəsdir, sonra da hökümət nigahı etdirərsən ”- dedi birnəfəsə.
Mərcan nənə oturduğu kötüyün üstündə büzüşərək, çox kiçik görünürdü. Mən nə deyəcəyimi bilmədim. İllərin acısını, yarasını qaşıdığım, qanatdığım üçün özümü danlayırdım. Amma maraq mənə güc gəlirdi. Dözə bilməyib - “Mərcan nənə, bəs, Həmzəyə nə oldu? O sənə sahib çıxmadımı? Qaçsaydın onunla”- deyəndə- “Eh, ay bala, zalım anam bir ocaq sönməsin deyə məni yandırdı. Kaş, elə sönəydi . Hüseynə gedəcəksən,- deyə mənə çox zülm etdi. Anam özü də çox fikir edirdi, ona bir şey olar deyə qorxurdum. Nəhayət ki, razılıq verdim. Həmzə Hüseynə ərə getməyi qəbul etdiyim üçün bir şey edə bilmədi. Amma mən evlənəndən sonra da çox xəbər göndərdi. Hər halı ilə qəbulumdur dedi. Qaçmağı qəbul etmədim.”
Əyilib yerdən bir çöp götürdü, torpağı eşələdi. O susurdu, ancaq əlindəki çöp dilə gəlib danışırmış kimiydi. İkimizin də gözü onun torpaqda çızdığı işarələrdə idi. Mərcan nənənin içi də eynilə bu çöpün eşdiyi torpaq kimi dopdolu idi, həm də yaşanmamış nə çox boşluqlar vardı. Qəlbim ağrıdı, boğazım düyünləndi.
Mərcan nənə əlindəki çöpü yerə qoydu, sanki bir şey ağlına gəlmiş kimi silkinib, - “Aman, qızım, dalıb getmişəm. Sən də mən danışım deyə gözləyib qalmısan. Üzürlü say”- dedi. Mən - “Nə üzürü nənə, sən üzürlü say, acılarını təzələdim” - deyincə - “Yox, qızım, mənim acım təzələnməz, onsuz da acı içindəyəm. Əksinə, sən məni adam yerinə qoyub gəlmisən, adam yerinə qoyub dinləyirsən, Allah səndən razı olsun” –dedi.
Mərcan nənənin altı övladı olmuşdu. Üç uşaq da bacısından, doqquz uşaq böyütmüşdü. Ən çox istədiyi şey ölüm idi. Mən bunu soruşanda, - “Çox yoxsulluq çəkdik, çox. O soysuz Hüseynin heç nəyi yox idi, mənim də həmçinin. Arxasında bir aləm günah qoyub cəhənnəmin dibinə getdi. Dırnağımla qazıdım, qazandım onları böyütdüm. Gecələri yuxum gəlmir. Ağlıma köhnə bayatılarım gəlir, onları söyləyib, içimin yanğısını bir azca da olsa söndürməyə çalışıram” - dedi.
Ayağa qalxdım, abu-havanın dəyişməsini istədim. Artıq vidalaşmaq zamanı da gəlmişdi: - “Mərcan nənə, o köhnə bayatılarından birini söylə, dinləyim gedim” - dedim. Mərcan nənə bir az düşündü, sonra “ Qızım, dünya bir dəyirmandır, heç durmadan dönər. İnsanlar bir çıraqdır, əlbət, bir gün sönər. Bu yaşdan sonra ölüm təmizlik, ölüm qurtuluşdur. Allah böyükdür. Bayatılar, ağılar nədir?- deyə soruşsan heç vaxt dolmayan, boş könlümün səsləridir onlar”- dedi.
Onun dediklərinin üstünə deyiləcək bir sözüm yox idi. Mərcan nənənin əlini öpdüm, onun duaları ilə dönüb getdim.
Bu arada bizim həris milçək də getdi. Böcək dərmanı sıxsaydım, problem çoxdan həll olunardı. Amma etmədim, qıya bilmədim. Onu öldürsəydim , bəlkə də, bunları yaza bilməyəcəkdim. Sizlər də bu xatirələri oxuya bilməyəcəkdiniz.
16 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.
16.03.2024Niyə məhz Qurbani?
04.03.2024Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO
26.02.2024Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR
24.02.2024Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib
24.02.2024Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı
21.02.2024Pəmbək. (Göldək)
21.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU
17.02.2024Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”
16.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN
Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.
12.02.2024QOŞABULAQ
06.02.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ
16.01.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI
15.01.202460 YAŞIN MÜBARƏK!
15.01.2024AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)
Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri
28.12.2023Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR
28.12.2023GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ
27.12.2023AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB
26.12.2023İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI
24.12.2023Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!
24.12.2023Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili
21.12.2023BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI
10.12.2023Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.
07.12.2023Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.
05.12.2023HƏYATDA ÖZÜMÜ XOŞBƏXT ADAM HESAB EDİRƏM Ki, HEYDƏR ƏLİYEVLƏ BİRGƏ İŞLƏDİM
04.12.2023AMEA müxbir üzvü, Basarkeçər rayon icma sədri, professor Nuru Bayramov İnönü Universitetinin “Fəxri Doktoru” seçilib - FOTOLAR.
03.12.2023Bax, biz Göyçə torpağındayıq...
29.11.2023BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR
25.11.2023SƏHRADA YALQIZLIQ
25.11.2023Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO
23.11.2023İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik
21.11.2023“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR
14.11.2023Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib
08.11.2023Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.
07.11.2023Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə
31.10.2023"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.
30.10.2023Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.
28.10.2023“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ
26.10.2023Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR
24.10.2023TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ
21.10.2023Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.
21.10.2023Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə
17.10.2023Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə
Qərbi Azərbaycan İcmasının TƏBRİKİ
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb və çıxış edib.
15.10.2023"News.ru" informasiya agentliyi “Səbir və uzaqgörənlik: İlham Əliyev ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası missiyasını necə yerinə yetirdi” adlı məqalə dərc edib.
15.10.2023Mərhəmlik və mərhəmət nümunəsi
09.10.2023Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayon icmasının üzvləri ilə görüş keçirilib
07.10.2023TÜRK DÜÇÜNCƏSİ ELMİ VƏ BƏDİİ MÜSTƏVİDƏ
05.10.2023