BABACAN

16:40 / 03.10.2023
Baxılıb: 3104

(QIZILKƏND)

Göyçə gölünün şərqində, Vardenis-Çənbərək şosesinin 24-ci kilometrliyində, dəniz səviyyəsindən 1957 metr yüksəklikdə yerləşən bu kəndin adına rəsmi məxəzlərdə ilk dəfə 1873-cü ilə dair statistik hesabatlarda rast gəlinir.

XIX əsrin əvvəllərində Rusiya-İran, Rusiya-Türkiyə mühari­bələri nəticəsində erməni-rus hərbi birləşmələri tərəfindən Göyçədə dağıdılmış kəndlərin və yeni yaradılmış erməni vilayətinin tərkibinə qa­tılmış yaşayış üçün yararlı məntəqələrin siyahılarında bu kəndin adına rast gəlinməməsi faktına istinadən erməni tarixçiləri Babacanın türklər tərəfindən binələşdirilmə tarixini təxminən 1850-1860-cı illərə aid edir­lər.

Amma bu zaman başqa bir tarixi gerçəklik bilərəkdən gözardı edilir. Məsələ burasındadır ki, 1828-ci ilə qədər yerlə-yeksan edilmiş Göyçə kəndlərindən söhbət açarkən erməni tarixçiləri cəmi 27 kəndin adını çək­sələr də, İ.Şopen bu kəndlərin sayının 67 olduğunu göstərir və 40 kəndi “adları unudulmuş ölü kəndlər” kimi xarakterizə edir. Kim tərəfindən unudulmuş? Təbii ki, söhbət ermənilərin unutmaq istədikləri toponimlər­dən gedir.

Belə ki, İ.Şopen tədqiqatlar apararkən Göyçənin dağıdılmış kəndlərində türklər yox idi və o bütün məlumatları ermənilərdən almaq, məhz onlara istinadən dəqiqləşdirmələr aparmaq məcburiyyətində idi. Amma hər halda, o, öz işini digər həmkarlarına nisbətdə vicdanla yerinə yetirməyə çalışıb; həqiqəti tam aşkar edə bilməsə də, ona bəlli siyahıda adları gizlədilən kəndlərin sayını dəqiq göstərməyə qeyrəti çatıb. Odur ki, 1828-ci ildə yeni yaradılan erməni vilayətinin idarəçiliyinə verilmiş kəndlərin siyahısında yer almayan yaşayış məntəqələrinin tarixini 1850-ci ildən sonrakı dövrlə bağlamaq kökündən yanlış bir yanaşmadır.

O 40 kəndin hamısı olmasa da, bir qismi sonrakı dövrlərdə bərpa edilib və er­mənilər məcburiyyət qarşısında qalaraq onları rəsmi sənədlərdə qeyd ediblər. Başqa sözlə, Göyçədə XIX əsrdə və sonra salınmış türk kəndlə­ri yoxdur, Göyçədəki bütün türk obalarının məskunluq tarixi ermənilərin Qafqaza köçürülməsindən 500-4000 il əvvəlki dövrlərə aiddir. Deməli, Babacanın 1828-ci ildə “yoxa çıxıb”, 1873-cü ildə “göydən düşməsi” sa­dəcə düşmən felidir və bu kəndin oğuz türkü tərəfindən binələşdirilmə tarixini də eramızın ikinci minilliyinin daha dərin qatlarında, bəlkə ondan da əvvəllərdə axtarmaq gərəkdir.

Z.Korkodyanın təqdim etdiyi rəsmi sta­tistikaya görə, Babacan kəndinin sırf türklərdən ibarət əhalisinin sayı 1873-cü ildə 173 nəfər, 1897-ci ildə 259 nəfər, 1916-cı ildə 290 nəfər olmuşdur. 1918-ci ilin noyabr-dekabr, 1919-cu ilin mart-aprel qırğınları za­manı ətraf türk kəndlərinin böyük əksəriyyəti kimi Babacan kəndi də dağıdılmışdır. 1922-ci ildə bu kəndə dönənlərin sayı 116 nəfər, yəni 1916-cı ildəki əhalinin 40 faizi həddində olmuşdur. 1931-ci ilin rəsmi sta­tistikasına görə isə Babacanın əhalisi 471 nəfər idi. 1948-1953-cü il deportasiyaları zamanı Babacana elə bir ciddi ziyan dəyməsə də, hər halda dövlət səviyyəsində həyata keçirilən repressiyalar izsiz də ötüşmürdü.

Ali təhsil üçün Azərbaycana gedənlərin böyük əksəriyyəti sonradan geri qayıtmırdı. 1988-ci il qətliamları isə erməni xəyanətinin son məqamı ol­du. Noyabrın 24-dən dekabrın 7-nə qədər mühasirədə qalan kəndin 900 nəfər əhalisi var-yoxunu ataraq qarlı dağ aşırımları ilə Gədəbəyə keç­məyə məcbur oldu. Babacan toponimi Ermənistan SSR Ali Sovetinin 25 yanvar 1978-ci il tarixli qərarı ilə ləğv edilərək kənd “Qızılkənd” adlan­dırılmış, 9 aprel 1991-ci il tarixli qərara əsasən isə Qızılkənd adı “Çan-tak” sözü ilə əvəzlənmişdir.

Tədqiqatçı-jurnalist: Salman VİLAYƏTOĞLU

Təqdim etdi: İlqar İSMAYIL


Etiket:
Rayonlar
Xəbərlər

Aşıq Ələsgərin yaradıcılığında qadın obrazlarına elmi baxış...

26.04.2025

Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzi və Filologiya fakültəsinin birgə təşkilatçılığı ilə “Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində “Qədim yurd yerlərimiz, söykökümüz – Aşıq Ələsgər” adlı tədbir keçirilib.

24.04.2025

Ömürlərə bəzək və töhfə verən ömrünüz bərəkətli olsun!

01.04.2025

Bakı qırğınları Mart soyqırımının kulminasiya nöqtəsi idi, amma sonu deyildi

31.03.2025

Kəlbəcərdə "Novruz"  adətləri

19.03.2025

Suraxanıda Novruz bayramı təntənəli qeyd olunub

18.03.2025

17 mart 2025-ci ildə ADA Universiteti və Qərbi Azərbaycan İcmasının Gənclər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə “Qərbi Azərbaycan mövzusu 100 ildə ” adlı dəyirmi masa keçirilib.

17.03.2025

FƏDAKAR ELM VƏ İNSANLIQ MÜCƏSSƏMƏSİ

14.03.2025

Əhliman Əmiraslanov: Qərbi Azərbaycan məsələsində əsl ədalətin bərpa olunacağına əminik

11.03.2025

FİTRİ İSTEDAD SAHİBİ

08.03.2025

Azərbaycan Yazıçılar Birliyində “Adım Ələsgərdi…” kitabının təqdimatı olub

07.03.2025

XOCALIYA ƏDALƏT! 

26.02.2025

Balaxanıda bir əsrlik tarixi olan neft quyusuna “ADNSU-100” adı verilib.

20.02.2025

“Tariximizin işığında - Qərbi Azərbaycanın izi ilə”

16.02.2025

Gənc vətənpərvər Pensilvaniya Universitetində

16.02.2025

Şair-publisist Yusif Nəğməkarın “Ələsgər zirvəsi” kitabının təqdimat mərasimi iştirakçılarına!

13.02.2025

Sənin görüşünə sürünə-sürünə də olsa gələrəm, Göyçəm

12.02.2025

Paşinyan unudur ki...

11.02.2025

ATALARIN YOLU OĞULLARIN YOLUDUR

10.02.2025

...yazmasam, gələcəyimizin işığını sönməyə qoymayacaq gənclik məni bağışlamaz.

06.02.2025

Gənclər Günü münasibətilə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” mövzusunda tədbir təşkil edilib 

01.02.2025

MƏŞƏDİ QASIMIN ŞƏHİD NƏTİCƏSİ

01.02.2025

GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ

30.01.2025

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - ŞAHMALI QASIM OĞLU QURBANOV

28.01.2025

Şirazi İbrahimov Basarkeçər gəncləri tərəfindən “GƏNCLƏRİN DOSTU” adına layiq görüldü.

27.01.2025

Mükafat qalibi: "Daha çox gənci elmi fəaliyyətə cəlb edəcəyik"

26.01.2025

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanında 20 Yanvar şəhidlərinin əziz xatirəsini yad edib.

20.01.2025

Aşıq Nəcəfin övladları necə qətlə yetirildi?

19.01.2025

Qərbi Azərbaycan gənclərinin birliyi tarixi torpaqlarımıza qayıdışın gələcəyinə atılan güclü təməldir

17.01.2025

Gümrü avtovağzalı, siyasi büro və 35 qəpiklik daraq - Hikmət Babaoğlu yazır

16.01.2025

GÜCLÜ DÖVLƏT

11.01.2025

Qərbi azərbaycanlıların doğma yurdlarına qayıtması dayanaqlı sülhün təminatıdır

11.01.2025

AŞIQ ƏLƏSGƏR FENOMENİNƏ YENİ POETİK BAXIŞ

11.01.2025


"Yeni dünya düzəninin formalaşmasına Azərbaycanın öz strateji baxışı var"- MÜSAHİBƏ

10.01.2025

Ter-Petrosyanın açıq etirafları məhkəmə araşdırması üçün təkzibolunmaz faktlardır ŞƏRH

08.01.2025

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Qərbi Azərbaycana Qayıdış üzrə Təşəbbüs Qrupunun Bəyanatı

08.01.2025

Qərbi Azərbaycan İcması Prezident İlham Əliyevin Qərbi azərbaycanlılarla bağlı fikirlərinə dair bəyanat yayıb

08.01.2025

Petrosyanın vaxtilə azərbaycanlılarla bağlı səsləndirdiyi ifadələr xalqımıza qarşı deportasiyaların açıq şəkildə bəyan edilməsidir - Ülviyyə Zülfiqar

08.01.2025

Bunu hamı bilsin, həm Ermənistan, həm onun arxasında duranlar ki, bu məsələ gündəlikdən çıxmayacaq, o vaxta qədər ki, azərbaycanlılar təhlükəsizlik şəraitində Qərbi Azərbaycana və o cümlədən Qərbi Zəngəzura yerləşəcəklər - Prezident İlham Əliyev

08.01.2025

Prezident İlham Əliyev telekanallara müsahibəsində Qərbi Azərbaycan məsələsindən danışıb

07.01.2025

 AĞAYARIN ŞƏYİRDLİYİ

05.01.2025

Qərbi azərbaycanlılara möhtəşəm bir xəbərim var - MÜSAHİBƏ

26.12.2024

Dekabrın 26-da Azərbaycanda matəm elan edilib

25.12.2024

Şanlı qələbə və İlham Əliyevin ad günü

24.12.2024

Prezident cənab İlham Əliyevə "QAİ - Basarkeçər İcması" adından təbrik məktubu.

24.12.2024

Dekabrın 21-də Qərbi Azərbaycan İcmasının cari ilin yekunlarına dair Ümumi Yığıncağı keçirilib.

21.12.2024

Azərbaycan Prezidenti Rusiya telekanalına müsahibəsində Qərbi azərbaycanlılar məsələsindən danışıb

18.12.2024

Şamil Ənvəroğlu şeirlərində fəlsəfi notlar

16.12.2024

Qərbi Azərbaycan İcmasının kollektivi Ümummilli Liderin məzarını ziyarət edib

12.12.2024

Akif Əli:  “Qoy sənə deməsinlər - niyə getmirsən? Qoy desinlər  - niyə gedirsən?!”

28.11.2024
Bütün xəbərlər
Göyçə.az