MƏCNUN GÖYÇƏLİ RÜBAİLƏRİ

 Böyük şairimiz Məcnun müəllimin ölkəmizdə rus dilində çap olunan “Литературный Азербайджан” (“Ədəbi Azərbaycan”) jurnalında dərc olunmuş və onun bizlərə facebook səhifəsində təqdim etdiyi rübailərini oxuyarkən bu qiraətdən məmnunluq duydum, zövq aldım və ondan götürdüyüm xoş təəssüratı sizinlə bölüşmək istədim.
Əvvəlcə şərq yazılı ədəbiyyatının geniş yayılmış şeir janrlarından biri olan rübai haqqında qısa məlumatı yadımıza salaq. Rübai birinci, ikinci və dördüncü misraları həmqafiyə, üçüncü misrası isə sərbəst qalan dörd misralıq müstəqil poeziya əsəridir. Bəzən misralarda həmqafiyə olan sözlərdən sonra rədif də gələ bilər. Dörd misrada bitkin, həm də məna və ideyaca mühüm, dərin fəlsəfi bir fikir ifadə etmək rübaidə əsas şərtdir. Dünya ədəbiyyatında rübainin ən klassik nümunələrini Şərqin dahi mütəfəkkiri Ömər Xəyyam qoyub getmişdir. Azərbaycan ədəbiyyatının qüdrətli sənətkarları Məhsəti Gəncəvi, Mirzə Şəfi Vazeh və bir çox başqaları da rübai janrında gözəl sənət nümunələri yaratmışlar.
Məcnun Göyçəlinin başqa əsərlərində olduğu kimi rübailərində də xalqının taleyi, onun hiss və duyğuları, vətən, torpaq kimi müqəddəs anlamlar hikmət ümmanında öz obrazlı ifadələrini tapmışlar.

“Çox gəzən çox bilər”, həyatda qoyduğun məqsədə, qəlbində yaşatdığın arzuya çatmaq üçün çox axtarmalı, çalışmalı, əziyyət və iztirablardan keçməlisən. Bu böyük məna daşıyan həyati yürüşdə Allah daim səni imtahana çəkir, sınaqdan keçirir, ona, bəşərə daim lazım olan ən dəyərli keyfiyyəti, səbr etmək bacarığını öyrədir. Bu müdrik, hikmətli fikirləri görün hörmətli Məcnun müəllim obrazlı, poetik misralarla necə gözəl ifadə edir:

По жизни брел я, как в лесу плутал,
В горах блуждал, ноги ободрал.
Я думаю, не только испытанье,
Но и терпенье мне Аллах прислал.

Həyatımızda baş verən təzadlar yanaşı yaşasalar da, bir-biriylə harmoniyadan, həmahənglikdən uzaqdırlar. "Vətənindən, el-obasından, xalqından ayrı düşmüş insanın ürəyi gülə, Vətən həsrətiylə buz bağlamış qəlbi isinə bilərmi?" suallarına şair bədii, poetik dildə belə müdrik cavab verir:

А может ли смеяться сердце,
С весельчаком угрюмец спеться?
Без Родины и без народа,
Душе озябшей не согреться.

Müdrik şair nadanlarla, zülmət dünyasında yaşayan qanmazlarımızla, haqq yolunu azmışlarla bağlı Allahımızdan mərhəmət diləyərək onları, hər şeyə, o cümlədən zülmətə və qorxuya qalib gələ biləcək idrak, ağıl, kamal yoluna qoymağı, bununla da onları xilas etməyi xahiş edir:

Дороги укажи, спаси Аллах,
Тех, кто доселе мечется впотьмах.
Сподобь заблудших – лишь одну внуши:
Лишь разум одолеет мрак и страх.

Vətənpərvər şairin həyatda hər şeyi hərraca qoyan, hətta üzərində şəhidlərimizin qanı tökülmüş torpaqlarımızı cürbəcür yollarla düşmənə satan mənəviyyatını itirmiş geyrətsizlərə, bu gün kef-damaq içində “Qarabağ”, “Şuşa” restoranlarından dəmli çıxan “insan”lara qarşı nifrəti sonsuzdur və haqlı olaraq, onların adının tariximizin biabırçılıq səhifəsinə yazılması qənaətinə gəlir:

Торгуют всем, не зная грани,
Землей, под разными парами.
Цена же тому лишь известна,
Кто лег в нее на поле брани.

В историю страну впиши,
Что веселятся от души.
Те, кто подвыпивши выходят,
Из «Карабаха» и «Шуши».

Təqdim olunmuş paylaşmada şairin qələmə aldığı mövzular olduqca rəngarəngdir. Məcnun müəllimin bütün yaradıcılığında olduğu kimi rübailərində də lirika xüsusi yer tutur.
Əsil sevgi, məhəbbət hətta nakam da olsa, sevənin qəlbində daim hökm sürür, onun xəyalında yaşamağa məhkumdur, surəti daima gözü qarşısındadır, keçirdiyi xoş anlar, hisslər, duyğular onu tərk edə bilməz:

В глазах моих застыл твой лик,
Верни любви ушедший миг.
И родинку не прячь стыдливо,
Душой своей я к ней приник.

Sevgi, sevən qəlbə bahar, gül-çiçək, sevinc notları ilə bərabər, yuxusuzluq, həyəcan hissləri, duyğuları gətirir. Məhəbbətin qaranlıq, aydın olmayan dumanlarında şairin qəlbi sevgi oxuna tuş gələ bilər:

Ты – пышное весны цветенье,
Бессонница и наважденье.
Не поражай Меджнуна душу
Стрелой в тумане заблужденья.

Bu yazıda rübailərdən bir neçə nümunə gətirərək hörmətli şairimiz Məcnun Göyçəlinin rübai janrında da yüksək poetik uğurlara nail olduğunun şahidi olduq. Çox vaxt şeirin başqa dilə tərcüməsində onun sözaltı, sətiraltı mənası, onun ruhu tam əksini tapa bilmir. Lakin Məcnun müəllimin rübaiələrinin tərcüməçisi İnessa Lovkova şairin bədii söz təravətini, obrazlı, poetik düşüncə tərzini qoruyub saxlaya bildiyindən xüsusi təşəkkürə layiqdir!

Rübailərinə məxsus olan müdrik fikirlərin poetik ifadəsindən, hikmətli misraların obrazlı rəngarəngliyindən aldığım xoş təəssürata, zövqə, ruh yüksəkliyinə görə sevimli şairimiz Məcnun Göyçəliyə təşəkkür edir, ona möhkəm can sağlığı, yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram!

Ələddin Allahverdiyev
Professor, Moskva