Başı buludlara boy verən, qışda ağ, yazda-yayda yamyaşıl örpəyə bürünən dağların qoynunda yerləşən ulu və əzəli yurd yerimiz Daşkənddə, qədim bir mahalda ötkəm sözü, vuran əli, düşmənə sinəsini sipər edən Rəsullular nəslində - Fəzi Kərimovun ailəsində 1938-ci ildə bir oğlan dünyaya gəlir. Uşağın adını Qiyas qoyurlar.
Qiyasın ata babası Məşədi Qasım Hacı Kərim oğlunun adı nəinki Göyçədə, Gəncəbasar və Qarabağda da məşhur idi. Onun qoçaqlığından, sərrast atıcılığından, erməni daşnaklarına qarşı apardığı mübarizədən dillərdə dastan olan əhvalatlar bu gün də dolaşmaqdadır. Haqqında neçə-neçə məqalələr, kitablar yazılmış, televiziya və radio verilişləri yayımlanmışdır. Məşədi Qasımın 1919-cu ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Daxili İşlər nazirliyinə ünvanladığı teleqramlar da dediklərimizin əyani sübutudur.
Eləcə də, Qiyas Fəzi oğlu Kərimovun ana babası Məhərrəm də Daşkənddə, Göyçədə sayılıb-seçilən, hörmət olunan savadlı din xadimi kimi şöhrət sahibi olmuşdur. Tağı oğlu Məhərrəm kimi tanınan bu şəxs Daşkənddə dini məktəb açmış (Ağ Axund və Hacı Rəhimlə birlikdə), kənd uşaqlarına təhsil vermişdir. Həmin məktəb təxminən 20 il olmaqla 1917-ci ilə qədər fəaliyyət göstərmişdir. 1918-1919-cu illərdə baş verən erməni-müsəlman döyüşlərindən, onun acınacaqlı nəticələrindən bəhs edən, yuxarıda dediyimiz teleqramların bəzilərində Tağı oğlu Məhərrəmin də adı keçir. Hətta deyilənlərə görə həmin teleqramların orijinal mətnlərini də o yazmışdır.
Qiyas Kərimovun atası Fəzi Məşədi Qasım oğlu haqqında dəfələrlə ayrıca məqalə yazıb mətbuatda çap etdirdiyimizdən burada qısaca bilgi vermək istərdim. O da hər zaman hörmət-izzət ilə sayılan ağsaqqallardan olmuş, İkinci Dünya müharibəsində topçu taqımının komandiri kimi iştirak etmiş, dəfələrlə yaralandıqdan sonra müharibədən tərxis olunmuşdur. Daşkənddə, Qaraqoyunluda və başqa kəndlərdə kolxoz sədri, sovet sədri, ferma müdiri, anbardar və başqa vəzifələrdə çalışmışdır. Fəzi Kərimov həm də dini məzmunlu şeirlər müəllifi kimi Azərbaycan oxucusuna yaxşı tanışdır. Onun iki şeirlər kitabı çap olunub.
Qiyas Fəzi oğlu Kərimov yeddi yaşında doğma Daşkənd kənd orta məktəbində təhsil almağa başlayır. Elə həmin məktəbdə yeddi il oxuduqdan sonra, 1953-cü ildə ailəsi ilə birlikdə Bərdə rayonuna deportasiya olunur. 1948-1953-cü illərdə ermənilərin şovinist siyasətinin qurbanı olan təxminən 150 min Qərbi Azərbaycanlının biri də bu ailə olur. 130 ailədən ibarət Daşkəndlilərin sıfırdan qurub-yaratdıqları Yeni Daşkənd kəndində elə həmin il tam orta məktəb yaradılır. Qiyas Fəzi oğlu da Yeni Daşkənd kənd orta məktəbində oxumağa davam edir.
Orta məktəbi bitirdikdən sonra çox sevdiyi sürücülük peşəsinə də yiyələnir. Gənclik illərində “Yeni həyat” kolxozunda ilk sürücülərdən olmuş, “Poluturka” maşını ilə kolxozçuları əkin sahələrinə aparıb-gətirmişdir. Anası Savatın yaxın qohumu olan və kolxoz sədri işləyən Tanrıverdi Hacıyevin bir müddət sürücüsü də işləmişdir. Kənddə bir çox tay-tuşlarına maşın idarə etməyi də məhz Qiyas Fəzi oğlu öyrətmişdir.
Qiyas Kərimov 1960-cı illərin ortalarında idarə etdiyi yük maşını ilə qəzaya düşür. Bədənində olan sınıqlara xəstəxanada gips qoyulur və gips normadan çox qaldığından sinirləri korlanır. Rəcəbov soyadlı həkimin səhv müalicəsindən sonra yerimə qabiliyyətini itirir. Rəhmətlik anası Savat nənə həmişə deyərdi: “Mənim oğlumu Rəcəbov şikəst elədi”. Savat nənə atası Tağı oğlu Məhərrəmdən islam dinini mükəmməl öyrənən, hər il oruc tutub, hər gün namaz qılan, ağzı dualı bir ağbirçək idi. Onun xatirəsi bu gün də hörmətlə yad edilir, ruhuna dualar oxunur.
Qiyas Kərimov Bərdə xəstəxanasında, eləcə də Bakıdakı elmi-tədqiqat institutunda uzun müddət müalicə olunsa da yerimə qabiliyyəti bərpa olunmur. Ağ rəngli şəxsi “Moskviç-408” minik maşını ilə Gürcüstana gedərək orada yaşayan yəhudi həkimdən dərman alıb gətirir. Onun təbii müalicələrini də qəbul edir, lakin bu maye dərmanların da onun sağlamlığına müsbət təsiri olmur.
Qiyas Fəzi oğlu Kərimov ali təhsil ala bilməsə də çox bacarıqlı, işgüzar, hər cür yeniliklərdən xəbərdar idi. Yaxın qonşularda, qohumlarda televizoru, ütüsü, maqnitafonu və başqa əşyaları xarab olanlar onun yanına gətirər, düzəltdirib aparardılar. Hamını gülər üzlə qarşılayar, kiminsə pula ehtiyacı olardısa ona borc verərdi. Minik maşınlarının kənddə az olduğu, eləcə də sonrakı illərdə xəstələnən kimsə olardısa gecə-gündüz demədən onları rayon mərkəzindəki xəstəxanaya çatdırardı. Qeyd edim ki, onun əvvəlki ağ “Moskviç-408” və sonrakı yaşıl “Moskviç-2140” minik maşınlarının hər ikisində də idarəetmə hissələri (mufta, əyləc və sürət pedalı) dövlət tərəfindən əl ilə idarə etmək üçün quraşdırılmışdı. Həmin maşınların təmirini də özünün göstərişi ilə qardaşları, ya da bacısı oğlu Mehman edərdi. Bugünkü kimi xatırlayıram. Bir dəfə mənim sinif yoldaşım, Qiyas dayının isə qardaşı, sonralar şəhidlik şərbəti içəcək Yasiflə onlara getmişdik. Qiyas dayı həyətlərindəki qocaman tut ağacının altında qoyulmuş taxta çarpayıda dirsəklənib əlindəki Moskiviçə aid rus dilində çap olunmuş təlimat kitabçasını oxuyaraq 5-10 metrlikdəki qarajın “yama”sındakı bacısı oğlu Mehmana göstərişlər verir ki, hansı hissəni necə aç, hansını yağla, hansını bərkit və s. Qiyas əmi hərəkətsiz olsa da maşının altındakı, eləcə də mühərrikindəki bütün hissələri sanki əzbər bilirdi. Mən onun fitri istedadına, qabiliyyətinə mat-məəttəl qalmışdım.
O, məntiqi elmləri, xüsusən, riyaziyyatı, rus dilini əla bilirdi. Gündəlik mətbuatı izləyər, məşhur “Za rulyom” («За рулём»), “Oqonyok” («Огонёк») jurnallarını abunə ilə alardı. Həmçinin, çox da elmi və bədii kitab oxuyan idi. Bütün şairlərin əsərlərini oxumuşdu, desəm, yanılmaram. Oxuduğu kitabların və jurnalların bir çoxu son illərə qədər evinin damında qalmaqda idi.
Bütün qardaş-bacıları, doğmaları, həmkəndliləri ona çox böyük sevgi-sayğı göstərərdilər. Kataloqla Moskvadan gətirtdiyi fotoqrafiya məhsulları ilə kənd sakinlərinin, xüsusən orta məktəbin müəllim-şagird kollektivinin xidmətində olmuşdur. Onun həyətyanı sahəsindəki bağı Yeni Daşkəndlilərin şəkil çəkdirmələri üçün güllü-çiçəkli, mənzərəli bir məkan idi. Bu gün hamımızın əlimizdə olan tarixi fotoşəkillər Qiyas Fəzi oğlunun əl işləridi.
Qətiyyən unutmaq olmaz ki, yaxın qonşusu və böyük bacısı Xuraman xala Qiyas dayının və anası Savat Məhərrəm qızının ölən gününə qədər qulluğunda layiqincə durdu. Çox nəcib, xoşxasiyyət, qonaqpərvər, yanımcıl, qohumcanlı bir qadın olan Xuraman Fəzi qızı haqqında hərdən evimizdə söz düşəndə rəhmətlik Pürüzə nənəm deyərdi: “Heç bir bacı, heç bir övlad Xuraman ola bilməz”.
Qiyas Fəzi oğlu Kərimov 24 iyun 1990-cı ildə şəxsi “Moskviç” avtomobilində keçirdiyi növbəti yol qəzasından az sonra Bərdə rayonunun Yeni Daşkənd kəndində 52 yaşında vəfat etdi və kənd qəbiristanlığında dəfn olundu. Ruhu şad, məkanı cənnət olsun.
Araz Yaquboğlu
Tədqiqatçı-jurnalist,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin və
Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin üzvü
FƏDAKAR ELM VƏ İNSANLIQ MÜCƏSSƏMƏSİ
14.03.2025Əhliman Əmiraslanov: Qərbi Azərbaycan məsələsində əsl ədalətin bərpa olunacağına əminik
11.03.2025FİTRİ İSTEDAD SAHİBİ
08.03.2025Azərbaycan Yazıçılar Birliyində “Adım Ələsgərdi…” kitabının təqdimatı olub
07.03.2025XOCALIYA ƏDALƏT!
26.02.2025Balaxanıda bir əsrlik tarixi olan neft quyusuna “ADNSU-100” adı verilib.
20.02.2025“Tariximizin işığında - Qərbi Azərbaycanın izi ilə”
16.02.2025Gənc vətənpərvər Pensilvaniya Universitetində
16.02.2025Şair-publisist Yusif Nəğməkarın “Ələsgər zirvəsi” kitabının təqdimat mərasimi iştirakçılarına!
13.02.2025Sənin görüşünə sürünə-sürünə də olsa gələrəm, Göyçəm
12.02.2025Paşinyan unudur ki...
11.02.2025ATALARIN YOLU OĞULLARIN YOLUDUR
10.02.2025...yazmasam, gələcəyimizin işığını sönməyə qoymayacaq gənclik məni bağışlamaz.
06.02.2025Gənclər Günü münasibətilə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” mövzusunda tədbir təşkil edilib
01.02.2025MƏŞƏDİ QASIMIN ŞƏHİD NƏTİCƏSİ
01.02.2025GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ
30.01.2025BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - ŞAHMALI QASIM OĞLU QURBANOV
28.01.2025Şirazi İbrahimov Basarkeçər gəncləri tərəfindən “GƏNCLƏRİN DOSTU” adına layiq görüldü.
27.01.2025Mükafat qalibi: "Daha çox gənci elmi fəaliyyətə cəlb edəcəyik"
26.01.2025Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanında 20 Yanvar şəhidlərinin əziz xatirəsini yad edib.
20.01.2025Aşıq Nəcəfin övladları necə qətlə yetirildi?
19.01.2025Qərbi Azərbaycan gənclərinin birliyi tarixi torpaqlarımıza qayıdışın gələcəyinə atılan güclü təməldir
17.01.2025Gümrü avtovağzalı, siyasi büro və 35 qəpiklik daraq - Hikmət Babaoğlu yazır
16.01.2025GÜCLÜ DÖVLƏT
11.01.2025Qərbi azərbaycanlıların doğma yurdlarına qayıtması dayanaqlı sülhün təminatıdır
11.01.2025AŞIQ ƏLƏSGƏR FENOMENİNƏ YENİ POETİK BAXIŞ
11.01.2025
"Yeni dünya düzəninin formalaşmasına Azərbaycanın öz strateji baxışı var"- MÜSAHİBƏ
Ter-Petrosyanın açıq etirafları məhkəmə araşdırması üçün təkzibolunmaz faktlardır ŞƏRH
08.01.2025Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Qərbi Azərbaycana Qayıdış üzrə Təşəbbüs Qrupunun Bəyanatı
08.01.2025Qərbi Azərbaycan İcması Prezident İlham Əliyevin Qərbi azərbaycanlılarla bağlı fikirlərinə dair bəyanat yayıb
08.01.2025Petrosyanın vaxtilə azərbaycanlılarla bağlı səsləndirdiyi ifadələr xalqımıza qarşı deportasiyaların açıq şəkildə bəyan edilməsidir - Ülviyyə Zülfiqar
08.01.2025Bunu hamı bilsin, həm Ermənistan, həm onun arxasında duranlar ki, bu məsələ gündəlikdən çıxmayacaq, o vaxta qədər ki, azərbaycanlılar təhlükəsizlik şəraitində Qərbi Azərbaycana və o cümlədən Qərbi Zəngəzura yerləşəcəklər - Prezident İlham Əliyev
08.01.2025Prezident İlham Əliyev telekanallara müsahibəsində Qərbi Azərbaycan məsələsindən danışıb
07.01.2025AĞAYARIN ŞƏYİRDLİYİ
05.01.2025Qərbi azərbaycanlılara möhtəşəm bir xəbərim var - MÜSAHİBƏ
26.12.2024Dekabrın 26-da Azərbaycanda matəm elan edilib
25.12.2024Şanlı qələbə və İlham Əliyevin ad günü
24.12.2024Prezident cənab İlham Əliyevə "QAİ - Basarkeçər İcması" adından təbrik məktubu.
24.12.2024Dekabrın 21-də Qərbi Azərbaycan İcmasının cari ilin yekunlarına dair Ümumi Yığıncağı keçirilib.
21.12.2024Azərbaycan Prezidenti Rusiya telekanalına müsahibəsində Qərbi azərbaycanlılar məsələsindən danışıb
18.12.2024Şamil Ənvəroğlu şeirlərində fəlsəfi notlar
16.12.2024Qərbi Azərbaycan İcmasının kollektivi Ümummilli Liderin məzarını ziyarət edib
12.12.2024Akif Əli: “Qoy sənə deməsinlər - niyə getmirsən? Qoy desinlər - niyə gedirsən?!”
28.11.2024Londonda yaşayan azərbaycanlı yüksək dərəcəli fəxri ada layiq görülüb
01.11.20241948-1953-CÜ İLLƏRDƏ AZƏRBAYCANLILARIN QƏRBİ AZƏRBAYCANDAN DEPORTASİYASI
22.10.2024Möhtərəm prezident!
Cənab Zati-aliləri!
“ADIM ƏLƏSGƏRDİ, ƏSLİM GÖYÇƏLİ” DEYƏN HAQQ AŞIĞININ HEYKƏLİ BAKIDA
07.10.2024Prezident İlham Əliyev Bakıda Aşıq Ələsgərin abidəsinin açılışında iştirak edib
30.09.2024Bakıda Azərbaycan poeziyasının görkəmli nümayəndəsi Aşıq Ələsgərin heyli kəli ucaldılıb.
27.09.2024Usta Abdullanı anarkən..
25.09.2024