Uşaq yaşlarından məhkum olan görkəmli jurnalistimiz

13:59 / 09.08.2019
Baxılıb: 2778

Tariximizin ən görkəmli şəxsiyyətlərindən biri də Ömər Faiq Nemanzadədir.

Çox təəssüf ki, onun adı layiqincə yad edilmir.

Halbuki, Ömər Faiq bütün parametrlərdə buna layiqdir.

Sosialist ideyalara dərin rəğbət bəsləyən Ömər Faiq ömrü boyunca feodal mütləqiyyəti ilə mübarizə aparmış, maarifi, elmi təbliğ edən yazılar yazmışdı.

“Molla Nəsrəddin” jurnalında da Mirzənin ən yaxın silahdaşı o idi.

Hətta jurnal onun baş redaktorluğu ilə çıxacaqdı, lakin Ömər Faiq Türkiyədə təhsil aldığına görə onun adına icazə verilməyəcəyini düşünüb Cəlil Məmmədquluzadənin adından icazə aldılar.

Ömər Faiqin həyatını bir məqalə ilə anlatmaq imkansızdır.

Ona görə də onun həbsxana həyatı haqda yazmaq istəyirəm.

Osmanlı imperatorluğu son günlərini yaşayır, Əbdülhəmid sultandır.

Bütün ölkəni xəfiyyə şəbəkəsi bürüyüb.

Dövləti bu cür xilas edəcəyini düşünür.

Müxaliflərə qarşı amansız olmaqdan çəkinmir.

Bu günlərdə isə Ömər Faiq İstanbulda Darüşşefaka məktəbinin şagirdidir.

Türkiyədəki mütərəqqi ideyalar ona da sirayət edib.

Hətta məşhur türk ateisti Abdullah Cevdətin dostu olub.

“Səkkizinci sinifdə dəstamazsız namaz qılmağa məcbur olduq. Çünki qılmayanlar böyük günah işləyənlər kimi zopayla döyülürdü. Buna görə də dinə və ibadətə qarşı olan fikirlərimizi gizlətməyə çalışırdıq”.

Namiq Kamalı oxuyur, onun Sultan haqqındakı yazılarını başqa şagirdlər arasında yayırdılar.

Atatürk də o illərdə hərbi məktəb tələbəsi idi və o da eynən Ömər Faiq kimi gizlicə Namiq Kamalı oxuyurdu.

Və qəribədir ki, o da məhz Namiq Kamal oxuduğuna görə gəncliyində həbsə atılmışdı.

O dövrdə sultan istibdadına qarşı olanların ilk dayanacağı idi Namiq Kamal.

Ömər Faiq məktəbdə dostları ilə birgə qəzet çıxarırdı.

Aylıq başladılar, həftəliyə keçdilər.

Qəzet nələri yazmırdı: Məmurların zülmü, məktəbdəki dərslərin gərəksizliyi, hökumət əleyhinə təbliğat.

Şagirdlərin buraxdığı bu qəzet müxalif bir orqana çevrilmişdi.

Qəzetdən məktəb idarəsi xəbər tutdu.

Şagirdləri döyüb həbsə atdılar.

Vəziyyət lap gərginləşdi.

Şagirdlər qiyama qalxdılar.

Əllərində karandaş yonan bıçaqlar, çarpayı açarları ilə hücum çəkdilər.

Qabaqlarına keçən məmurları döydülər, müdir qaçıb otağında gizləndi, qapısını sındırdılar.

Məktəbə qoşun yeridildi.

Qiyam yatırıldı, şagirdlər kötək və həbs cəzasına məhkum oldular.

Ömər Faiq də otuz kötək və bir ay həbslə cəzalandırıldı.

“Həbsxanalar məktəbdə, abdəstxanaların yanındakı kiçik bölmələrdən ibarət idi. Bu bölmələrin hər biri bir dustağa məxsus idi. Bölmənin yüksəkliyi adam boyunda, eni isə ancaq bir adam oturub ayaq uzadacaq qədər idi. Buralara döşək nədir, heç həsir belə qoymazdılar. Quru taxtalar döşək, əyindəki paltarlar isə yorğan vəzifəsini görürdü. Yemək verməzdilər, quru çörəyi belə doyunca yeyə bilməzdik. Qapının üstündə su və çörək vermək üçün kiçik bir deşik vardı. İşıq görünməzdi. Mən bir aydan sonra çıxdım. Zəiflikdən gəzə bilmirdim. İki aya qədər xəstəxanada yatdım”.

Osmanlı, Əbdülhəmid məktəb uşaqlarına belə bir cəzanı rəva görürdü.

Məktəbi bitirdikdən sonra Ömər Faiq poçt idarəsində işləməyə başladı, inqilabi fəaliyyətini davam etdirdiyi üçün həbs və təqibdən qaçıb Qafqaza qayıtdı.

Müəllimlik elədi, “Şərqi-rus” qəzetində çalışdı, sonralar Molla Nəsrəddin jurnalını Cəlil Məmmədquluzadə ilə birgə qurdu.

Onun ikinci həbs günləri Molla Nəsrəddin günlərinə təsadüf edir.

Və qəribədir, yenə də Əbdülhəmidə görə həbs yatacaqdı.

Əhvalat belə oldu.

1907-ci ilin sentyabr ayında Molla Nəsrəddin jurnalının 33-cü nömrəsi çap edildi.

Bu nömrədə Sultan Əbdülhəmidin bir meymun kimi Avropa konsulları qarşısında oynadığı rəsm edilmişdi.

Bu karikaturaya görə Ömər Faiq həbs edildi.

Jurnalın 2 oktyabrda çap edilən 37-ci nömrəsinin ilk səhifəsində Ömər Faiqin ayaqlarına zəncir vurulmuş şəkli çap edildi. Şəklin altında isə Sabirin iki misralıq şeiri vardı:

“Guşeyi-zindan sənə, ey növcavan?

Oldumu amalına qarşı məkan?”

Ömər Faiq Metex qalasında cəmi doqquz gün həbs yatdı.

3 oktyabrda çıxan “Zakafkazye” qəzetində onun azadlığa çıxması xəbəri vardı.

Ömər Faiqin həbsləri bununla bitmir, sonralar o Gürcüstanda menşeviklər tərəfindən dəfələrlə həbs edildi.

İnqilabdan sonrakı illərdə də həbs olunan Ömər Faiqin həyat yolu elə həbsxanada başa çatdı.

O repressiyaya qurban getdi.

Təlatümlər, keşməkeşlər, mübarizələrlə davam edən həyat yaşayan Ömər Faiq yazının, ədəbiyyyatın, maarifin gücünə inanan görkəmli bir ziyalı idi.(teleqraf.com)

Müəllif: Qan Turalı


Etiket:
Xəbərlər

Leyla Əliyevanın doğum günüdür
 

03.07.2025

RƏSULLU ŞƏHİDLƏRİ

03.07.2025

İslam Ələsgərli – 100

23.06.2025

Gürcüstanda azərbaycanlı alimin elmi araşdırmalarından bəhs edən məqalə dərc olunub

20.06.2025

Novrəs İmanla Ayrım Əhmədin ikinci deyişməsi

18.06.2025

BİR SÖZÜN SEMANTİKASI  VƏ YA  “AŞIĞIN QURBAN ÖLDÜRMƏSİ”

11.06.2025

QAİ - Basarkeçər İcması adından təbrik edir, cansağlığı və yeni uğurlar arzulayırıq.

11.06.2025

Naxçıvan Kikboksinq İdman Klubunun açıq birinciliyi keçirilib

04.06.2025

“Qərbi Azərbaycan Kuboku” uğrunda II minifutbol çempionatının açılış mərasimi keçirilib

02.06.2025

Prezident: "İrəvan qazılığının fəaliyyətinin bərpası tarixi ədalətin təmin olunmasıdır"

26.05.2025

Professor Mahirə Hüseynova ermənilərə cavab verdi - FOTO

22.05.2025

Ulu Öndərin adı Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazılıb ŞƏRH

10.05.2025

ADNSU-da “Heydər Əliyev və Azərbaycanın Suverenlik Yolu” mövzusunda tədbir keçirilib

08.05.2025

İkinci Dünya savaşında  Pəmbək azərbaycanlılarının iştirakı yeni informasiyalar işığında

07.05.2025

Aşıq Ələsgər xalq dilinin ədəbi dilimizə çevrilməsi missiyasının “nidasını qoydu”.

06.05.2025

Aşıq Ələsgərin yaradıcılığında qadın obrazlarına elmi baxış...

26.04.2025

Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzi və Filologiya fakültəsinin birgə təşkilatçılığı ilə “Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində “Qədim yurd yerlərimiz, söykökümüz – Aşıq Ələsgər” adlı tədbir keçirilib.

24.04.2025

Ömürlərə bəzək və töhfə verən ömrünüz bərəkətli olsun!

01.04.2025

Bakı qırğınları Mart soyqırımının kulminasiya nöqtəsi idi, amma sonu deyildi

31.03.2025

Kəlbəcərdə "Novruz"  adətləri

19.03.2025

Suraxanıda Novruz bayramı təntənəli qeyd olunub

18.03.2025

17 mart 2025-ci ildə ADA Universiteti və Qərbi Azərbaycan İcmasının Gənclər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə “Qərbi Azərbaycan mövzusu 100 ildə ” adlı dəyirmi masa keçirilib.

17.03.2025

FƏDAKAR ELM VƏ İNSANLIQ MÜCƏSSƏMƏSİ

14.03.2025

Əhliman Əmiraslanov: Qərbi Azərbaycan məsələsində əsl ədalətin bərpa olunacağına əminik

11.03.2025

FİTRİ İSTEDAD SAHİBİ

08.03.2025

Azərbaycan Yazıçılar Birliyində “Adım Ələsgərdi…” kitabının təqdimatı olub

07.03.2025

XOCALIYA ƏDALƏT! 

26.02.2025

Balaxanıda bir əsrlik tarixi olan neft quyusuna “ADNSU-100” adı verilib.

20.02.2025

“Tariximizin işığında - Qərbi Azərbaycanın izi ilə”

16.02.2025

Gənc vətənpərvər Pensilvaniya Universitetində

16.02.2025

Şair-publisist Yusif Nəğməkarın “Ələsgər zirvəsi” kitabının təqdimat mərasimi iştirakçılarına!

13.02.2025

Sənin görüşünə sürünə-sürünə də olsa gələrəm, Göyçəm

12.02.2025

Paşinyan unudur ki...

11.02.2025

ATALARIN YOLU OĞULLARIN YOLUDUR

10.02.2025

...yazmasam, gələcəyimizin işığını sönməyə qoymayacaq gənclik məni bağışlamaz.

06.02.2025

Gənclər Günü münasibətilə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” mövzusunda tədbir təşkil edilib 

01.02.2025

MƏŞƏDİ QASIMIN ŞƏHİD NƏTİCƏSİ

01.02.2025

GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ

30.01.2025

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - ŞAHMALI QASIM OĞLU QURBANOV

28.01.2025

Şirazi İbrahimov Basarkeçər gəncləri tərəfindən “GƏNCLƏRİN DOSTU” adına layiq görüldü.

27.01.2025

Mükafat qalibi: "Daha çox gənci elmi fəaliyyətə cəlb edəcəyik"

26.01.2025

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanında 20 Yanvar şəhidlərinin əziz xatirəsini yad edib.

20.01.2025

Aşıq Nəcəfin övladları necə qətlə yetirildi?

19.01.2025

Qərbi Azərbaycan gənclərinin birliyi tarixi torpaqlarımıza qayıdışın gələcəyinə atılan güclü təməldir

17.01.2025

Gümrü avtovağzalı, siyasi büro və 35 qəpiklik daraq - Hikmət Babaoğlu yazır

16.01.2025

GÜCLÜ DÖVLƏT

11.01.2025

Qərbi azərbaycanlıların doğma yurdlarına qayıtması dayanaqlı sülhün təminatıdır

11.01.2025

AŞIQ ƏLƏSGƏR FENOMENİNƏ YENİ POETİK BAXIŞ

11.01.2025


"Yeni dünya düzəninin formalaşmasına Azərbaycanın öz strateji baxışı var"- MÜSAHİBƏ

10.01.2025

Ter-Petrosyanın açıq etirafları məhkəmə araşdırması üçün təkzibolunmaz faktlardır ŞƏRH

08.01.2025
Bütün xəbərlər