Tariximizin ən görkəmli şəxsiyyətlərindən biri də Ömər Faiq Nemanzadədir.
Çox təəssüf ki, onun adı layiqincə yad edilmir.
Halbuki, Ömər Faiq bütün parametrlərdə buna layiqdir.
Sosialist ideyalara dərin rəğbət bəsləyən Ömər Faiq ömrü boyunca feodal mütləqiyyəti ilə mübarizə aparmış, maarifi, elmi təbliğ edən yazılar yazmışdı.
“Molla Nəsrəddin” jurnalında da Mirzənin ən yaxın silahdaşı o idi.
Hətta jurnal onun baş redaktorluğu ilə çıxacaqdı, lakin Ömər Faiq Türkiyədə təhsil aldığına görə onun adına icazə verilməyəcəyini düşünüb Cəlil Məmmədquluzadənin adından icazə aldılar.
Ömər Faiqin həyatını bir məqalə ilə anlatmaq imkansızdır.
Ona görə də onun həbsxana həyatı haqda yazmaq istəyirəm.
Osmanlı imperatorluğu son günlərini yaşayır, Əbdülhəmid sultandır.
Bütün ölkəni xəfiyyə şəbəkəsi bürüyüb.
Dövləti bu cür xilas edəcəyini düşünür.
Müxaliflərə qarşı amansız olmaqdan çəkinmir.
Bu günlərdə isə Ömər Faiq İstanbulda Darüşşefaka məktəbinin şagirdidir.
Türkiyədəki mütərəqqi ideyalar ona da sirayət edib.
Hətta məşhur türk ateisti Abdullah Cevdətin dostu olub.
“Səkkizinci sinifdə dəstamazsız namaz qılmağa məcbur olduq. Çünki qılmayanlar böyük günah işləyənlər kimi zopayla döyülürdü. Buna görə də dinə və ibadətə qarşı olan fikirlərimizi gizlətməyə çalışırdıq”.
Namiq Kamalı oxuyur, onun Sultan haqqındakı yazılarını başqa şagirdlər arasında yayırdılar.
Atatürk də o illərdə hərbi məktəb tələbəsi idi və o da eynən Ömər Faiq kimi gizlicə Namiq Kamalı oxuyurdu.
Və qəribədir ki, o da məhz Namiq Kamal oxuduğuna görə gəncliyində həbsə atılmışdı.
O dövrdə sultan istibdadına qarşı olanların ilk dayanacağı idi Namiq Kamal.
Ömər Faiq məktəbdə dostları ilə birgə qəzet çıxarırdı.
Aylıq başladılar, həftəliyə keçdilər.
Qəzet nələri yazmırdı: Məmurların zülmü, məktəbdəki dərslərin gərəksizliyi, hökumət əleyhinə təbliğat.
Şagirdlərin buraxdığı bu qəzet müxalif bir orqana çevrilmişdi.
Qəzetdən məktəb idarəsi xəbər tutdu.
Şagirdləri döyüb həbsə atdılar.
Vəziyyət lap gərginləşdi.
Şagirdlər qiyama qalxdılar.
Əllərində karandaş yonan bıçaqlar, çarpayı açarları ilə hücum çəkdilər.
Qabaqlarına keçən məmurları döydülər, müdir qaçıb otağında gizləndi, qapısını sındırdılar.
Məktəbə qoşun yeridildi.
Qiyam yatırıldı, şagirdlər kötək və həbs cəzasına məhkum oldular.
Ömər Faiq də otuz kötək və bir ay həbslə cəzalandırıldı.
“Həbsxanalar məktəbdə, abdəstxanaların yanındakı kiçik bölmələrdən ibarət idi. Bu bölmələrin hər biri bir dustağa məxsus idi. Bölmənin yüksəkliyi adam boyunda, eni isə ancaq bir adam oturub ayaq uzadacaq qədər idi. Buralara döşək nədir, heç həsir belə qoymazdılar. Quru taxtalar döşək, əyindəki paltarlar isə yorğan vəzifəsini görürdü. Yemək verməzdilər, quru çörəyi belə doyunca yeyə bilməzdik. Qapının üstündə su və çörək vermək üçün kiçik bir deşik vardı. İşıq görünməzdi. Mən bir aydan sonra çıxdım. Zəiflikdən gəzə bilmirdim. İki aya qədər xəstəxanada yatdım”.
Osmanlı, Əbdülhəmid məktəb uşaqlarına belə bir cəzanı rəva görürdü.
Məktəbi bitirdikdən sonra Ömər Faiq poçt idarəsində işləməyə başladı, inqilabi fəaliyyətini davam etdirdiyi üçün həbs və təqibdən qaçıb Qafqaza qayıtdı.
Müəllimlik elədi, “Şərqi-rus” qəzetində çalışdı, sonralar Molla Nəsrəddin jurnalını Cəlil Məmmədquluzadə ilə birgə qurdu.
Onun ikinci həbs günləri Molla Nəsrəddin günlərinə təsadüf edir.
Və qəribədir, yenə də Əbdülhəmidə görə həbs yatacaqdı.
Əhvalat belə oldu.
1907-ci ilin sentyabr ayında Molla Nəsrəddin jurnalının 33-cü nömrəsi çap edildi.
Bu nömrədə Sultan Əbdülhəmidin bir meymun kimi Avropa konsulları qarşısında oynadığı rəsm edilmişdi.
Bu karikaturaya görə Ömər Faiq həbs edildi.
Jurnalın 2 oktyabrda çap edilən 37-ci nömrəsinin ilk səhifəsində Ömər Faiqin ayaqlarına zəncir vurulmuş şəkli çap edildi. Şəklin altında isə Sabirin iki misralıq şeiri vardı:
“Guşeyi-zindan sənə, ey növcavan?
Oldumu amalına qarşı məkan?”
Ömər Faiq Metex qalasında cəmi doqquz gün həbs yatdı.
3 oktyabrda çıxan “Zakafkazye” qəzetində onun azadlığa çıxması xəbəri vardı.
Ömər Faiqin həbsləri bununla bitmir, sonralar o Gürcüstanda menşeviklər tərəfindən dəfələrlə həbs edildi.
İnqilabdan sonrakı illərdə də həbs olunan Ömər Faiqin həyat yolu elə həbsxanada başa çatdı.
O repressiyaya qurban getdi.
Təlatümlər, keşməkeşlər, mübarizələrlə davam edən həyat yaşayan Ömər Faiq yazının, ədəbiyyyatın, maarifin gücünə inanan görkəmli bir ziyalı idi.(teleqraf.com)
Müəllif: Qan Turalı
Mədəniyyətimizin zənginləşməsində Aşıq Ələsgər amilindən istifadə mexanizmi
16.04.2024Aşıq Ələsgər xalqımızın Qərbi Azərbaycandan deportasiyası dövrünün qurbanı, canlı şahidi kimi
01.04.2024ORDA BİR KƏND VAR, UZAQDA... DOĞMA QARAQOYUNLUM - FOTO
26.03.2024NOVRUZ XALQIMIZIN MİLLİ BAYRAMIDIR!
20.03.2024Bayram Aslanov “Heydər Əliyevin 100 illiyi” yubiley medalı ilə təltif edilib - Fotolar
19.03.202416 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.
16.03.2024Niyə məhz Qurbani?
04.03.2024Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO
26.02.2024Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR
24.02.2024Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib
24.02.2024Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı
21.02.2024Pəmbək. (Göldək)
21.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU
17.02.2024Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”
16.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN
Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.
12.02.2024QOŞABULAQ
06.02.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ
16.01.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI
15.01.202460 YAŞIN MÜBARƏK!
15.01.2024AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)
Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri
28.12.2023Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR
28.12.2023GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ
27.12.2023AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB
26.12.2023İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI
24.12.2023Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!
24.12.2023Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili
21.12.2023BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI
10.12.2023Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.
07.12.2023Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.
05.12.2023HƏYATDA ÖZÜMÜ XOŞBƏXT ADAM HESAB EDİRƏM Ki, HEYDƏR ƏLİYEVLƏ BİRGƏ İŞLƏDİM
04.12.2023AMEA müxbir üzvü, Basarkeçər rayon icma sədri, professor Nuru Bayramov İnönü Universitetinin “Fəxri Doktoru” seçilib - FOTOLAR.
03.12.2023Bax, biz Göyçə torpağındayıq...
29.11.2023BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR
25.11.2023SƏHRADA YALQIZLIQ
25.11.2023Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO
23.11.2023İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik
21.11.2023“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR
14.11.2023Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib
08.11.2023Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.
07.11.2023Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə
31.10.2023"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.
30.10.2023Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.
28.10.2023“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ
26.10.2023Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR
24.10.2023TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ
21.10.2023Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.
21.10.2023Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə
17.10.2023Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə
Qərbi Azərbaycan İcmasının TƏBRİKİ