Əfsanəvi Mixaylonun haqqında çoxumuz bilirik. “Uzaq Sahillərdə” filmində bu qəhrəman barədə ətraflı məlumatlar verilib. Lakin onun öldürülməsi səhnəsi və onun müharibə illərindəki fəaliyyəti Sovet senzurası tərəfindən bilərəkdən gizlədilib. 1946-cı ildə Mehdi Hüseynzadə vətən xaini, cinayətkar kimi axtarılarkən, ona cinayət işi açılarkən artıq o dünyada yox idi. Bəs qəhrəmana niyə cinayət işi açılmışdı, onun ölümünə Sovet KKB-si niyə fərman vermişdi? Niyə öldürüldü Mixaylo?
“Mehdi Hüseynzadə Stalinqrad uğrunda döyüşlərin birində əsir düşüb. O, Avstriyanın Mauthauzen həbsxanasında saxlanırdı və bu həbsxanada əsirlər diri-diri yandırılırdı. Azərbaycan əsirləri həbsxanada olduğu müddətdə 160-cı alman diviziyasının komandiri, polkovnik İsrafilbəy İsrafilbəyov olub. Həmin vaxt Məmməd Əmin Rəsulzadə, İsrafilbəy İsrafilbəyov və Fətəli bəy Düdənginski Azərbaycan əsirləri ilə görüşürlər. Onlar Azərbaycan əsirlərini ölkəmizin müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparmağa səsləyiblər. Mehdi Hüseynzadə də bir qrup azərbaycanlı əsirlə birgə bu təklifi qəbul edir. O, alman və italyan dillərini mükəmməl bildiyinə görə, Düdənginskinin səyi nəticəsində Cavad Həkimli ilə birgə xüsusi məktəbdə təhsil alır. Daha sonra Mehdi Hüseynzadə 162-ci piyada diviziyasında kəşfiyyat idarəsinin rəisi təyin edilir. Sovetlərə qarşı vuruşan Mixaylo döyuşlərin birində partizanlara əsir düşür. Partizanlar onu inandırıb öz tərəflərinə çəkə bilirlər. Əvəzində Bakıya qayıdacağına və üzərindən “xain” adının götürləcəyinə vəd verirlər.
Sovet təhlükəsizlik orqanlarının məsul şəxsi onunla görüşmək üçün keçmiş İtaliyaya gəlir. Ona rəsmi bağışlanma kağızı verirlər və Almanlara qarşı partizan hərakatına qoşulmağa cəlb edirlər. Bu işdə isə Anjeli adlı qızdan istifadə edirlər. Mixaylonun ürəyin əla almağı bacaran Anjeli müharibədən sonra Bakıya qayıdacaqlarını və onunla ailə quracağını deyir. Mehdi bir müddət Almanların kabusuna çevrilir. Onun bu uğurlarını görən Sovet KKB-si Mehdiyə yeni tapşırıq verir: “Legioner ordusuna geri qayıtmaq və Məmməd Əmin Rəsulzadə, İsrafilbəy İsrafilbəyov və Fətəli bəy Düdənginskini öldürməyi tapşırılar. Sovetlər hesab edirdi ki, əgər bu üç şəxs ölsə Azərbaycanlı legionerlər alman ordusundan pərən düşəcəklər.”
Mixaylo bu əmrə tabe olmayacığını bildirir. O, alman həbsxanasından həyatını xilas edən bu üç şəxsə qarşı heç bir addım atmayacağını deyir. Sovetlər buna qarşı olaraq ona təyziq edirlər. Ona dostları deyir ki, onun ölümünə fətva verilib. Ona da içi italiyan pulları olan çanta verib gizlənməyi tapşırırlar. Onun yaxın dostu Sar (Vesilin) Mehdi ilə gəlib Vitovye kəndində 3 metrin 3 metrə olan anbarda gizlənirlər. Onların yerin partizan yoldaşı Andrey Komeldən başqa heç kim bilmirdi. Bu zaman xəbər gəlir ki, almanlar artıq Vitovy kəndinə hücum edib və onlar “Mixaylo”nun axtarışına başlayıblar. Mehdi ilə Sar almanlarla döyüş olacağını gözləmirmiş. Sonrada məlum olur ki, məhz almanlara Mehdinin yerin sovetlər özü deyiblər. Guya almanlar onların danışığından bu yeri biliblər.
Sar çardaqdan aşağı enərkən almanlar onu vururlar. Bunu görən “Mixaylo” pəncərədən tullanır və bu zaman snayper gülləsinə tuş gəlir. Ağır yaralanan “Mixaylo” kənddən çıxmağa müvəffəq olsa da, lakin çoxlu qan itirdiyindən yoluna davam edə bilmir. “Mixaylo” elə oradaca dünyasını dəyişir. Lakin almanlar onun cəsədini tapa bilmirlər. Mehdi Hüseynzadənin cəsədini 4 yaşlı bir qız tapır. Həmin qız Vitovli kəndindəki arxın kənarında cəsədi tapır və “Mixaylo”nu elə oradaca dəfn edirlər. Qız ifadəsində yazır ki, “Yolun kənarında kiçik bir su saxlancı vardı, “Mixaylo”nun başı həmin suyun içinə əyilmişdi, su qırmızımtıl rəngdəydi, yağış yağırdı və «Mixaylo»nun saçının boyasının rəngi çıxmışdı. O, almanlara oxşamaq üçün alman zabiti mundiri geyməkdən başqa həm də saçını boyayardı”.
Üç gün sonra Cavad Həkimli “Mixaylo”nun cəsədini artıq burada saxlamağın mümkün olmadığını deyir və partizanlara almanların “Mixaylo”nun həlak olmasından xəbər tutduğunu deyir. Onlar “Mixaylo”nun cəsədini çıxarıb 30 kilometr kənarda yerləşən Çepovan kəndində qardaşlıq qəbiristanlığında dəfn edirlər. Həmin qəbiristanlıqda ən birinci qəbir Mehdi Hüseynzadənin məzarıdır. Mehdi Hüseynzadə 1944-cü il noyabrın 2-də vəfat edib. Onun qəbirüstü abidəsinin üzərinə “Mehdi Mixaylo” sözləri həkk olunub
Nəhayət, “Mixaylo” haqqında Balkan dövlətləri partizan hərakatı üzvlərinin çoxsaylı müraciətindən, yüzlərlə qəhrəmanlıq sənədlərinin təqdimatından sonra 1957-ci ilin aprelin 11-də SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə müharibə illərində göstərdiyi qəhrəmanlığa görə Mehdi Hənifə oğlu Hüseynzadəyə Sovet İttifaqı qəhrəmanı adı verilmişdir.(karabakhmedia.az)
Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Zaur Əliyev
Elmlər Akademiyası akademik nəşrlər buraxır, orda Səfər Alışarlının adı yoxdur. Bu elə döyülməkdir - Səfər Alışarlı
14.12.2019Ana, evdar qadın, jurnalist və siyasətçi – “Dəmir Ledinin” həyatı
13.12.2019Mən zəmanənin Hüseyniyəm – Nəiminin ağrı-acı dolu vəsiyyətnaməsi – İlk dəfə
12.12.2019"Tarix heç nəyi silmir" - Heydər Əliyevin müdrik kəlamları
12.12.2019ORDA BİR KƏND VAR, UZAQDA... ...Getməsək də, görməsək də, O kənd - bizim kəndimizdir... O kənd - Böyük Qaraqoyunludur...
11.12.2019Qarabağın tarixi ərazisi və sərhədləri
10.12.2019Türk Qızılbaş əmirliyinin inzibati idarə sistemində yeri
09.12.2019Azərbaycan Cumhuriyyəti uğrunda canını fəda etmiş şahzadə - Feyzulla Mirzə Qacar
07.12.2019Nərimanlı kökənli idmançı respublika çempionatında qalib oldu
07.12.2019Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin həyata keçirdiyi "NƏSİMİ-650" adlı layihə çərçivəsində növbəti tədbir Şamaxıda keçirildi.
07.12.2019Eşq bir sirdir...
06.12.2019Vəzir Orucovun atası İsgəndər Həmidovu silləynən vurdu... - Asim Qasımov
04.12.2019Xəzərin “udduğu” neftçilər - Dəhşətli hadisədən 4 il keçdi
04.12.2019Kişilik simvolu və Cahandar ağa
04.12.2019Almaniya ordusunun qorxusu – Hitler türkiyəli generallarla niyə görüşmüşdü... (FOTOLAR)
03.12.2019Ermənilərin köçürülməsinə qarşı Naxçıvanda Keçili üsyanı
02.12.2019Rus çarları ermənilərə niyə nifrət edirdilər?
30.11.2019MƏRHƏMƏTƏ ATILAN GÜLLƏ
29.11.2019Yaratdığı təriqətlə 900 insanın bir gündə intihar etməsinə səbəb olan Cim Cons – Qatil, yoxsa kahin? - FOTO
28.11.2019Dərbənddə doğuldu, Bakıda dəfn edildi – teleqüllənin təşəbbüskarı olan general Rəsulbəyovun həyat yolu
27.11.2019“XƏZİNƏ” Milli Mükafatı sahiblərinə təqdim edilib – FOTOLAR
27.11.2019Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi şeir müsabiqəsi keçirib
27.11.2019SSRİ-nin birinci xanımı olan bakılı qızın intiharı – General Qusevin işvəkar arvadının baiskarlığı
26.11.2019"Erməni soyqırımı" yoxdur deyən fransız yazar: "Bir azərbaycanlı ilə görüşdüm, hönkür-hönkür ağlayırdı" - FOTOLAR,VİDEO
26.11.2019Unutqanlıq, yaxud tarixi unutqanlığın ibrət dərsi - BİRİNCİ YAZI
25.11.2019Azərbaycanlı jurnalist Şuşadan yazdı...
25.11.2019Qorki və Stalin münasibətləri haqqında çoxlarının bilmədiyi faktlar
24.11.2019NƏRİMANLI KƏNDİNİN ŞƏHİD KÜNBƏZİ
22.11.2019Cəsədi döyüş meydanında qalan 19 yaşlı şəhid - Milli Qəhrəman Mehman Sayadov
22.11.2019Rəsulzadə Türkiyədən niyə getdi?
21.11.2019Qarakənd faciəsinin gizli məqamları: Əslində nə baş vermişdi? - Şahidlər danışır
20.11.2019ABŞ-ı 1 trilyon ziyana salan azərbaycanlı general - 25 İLLİK SİRR
20.11.2019Bu gün həyatdan nakam getmiş şair Zərdüşt Şəfinin doğum günüdür
19.11.2019Sufilik və Hürufilik
19.11.2019Tarixçi Həcər haqqında iddiaları alt-üst etdi: “Onun erməniyə ərə getməsi...”
18.11.2019ELNUR İRƏVANLI- şeirlər
17.11.2019Milli Dirçəliş Günü
17.11.2019Atam getmişdi ki, Səməd Vurğunu Göyçəyə - Aşıq Ələsgərin qəbrini ziyarət etməyə gətirsin - Əhliman Əmiraslanov
16.11.2019Himnimiz necə tapıldı?
15.11.2019Mustafa Kamal Atatürk Britaniya kəşfiyyatının hesabatlarında: onun haqqında nə deyilirdi?
14.11.2019Türkiyənin hərb tarixinə adını yazdırmış generalımız - Hüseyn xan Turqut
12.11.2019Albanların xiristanlığı qəbul etməsi
07.11.2019Yarımçıq qalmış sevgi və ya sovetlərin üç körpə qıza etdikləri sitəm...
07.11.2019Ailəsindən küsən, tənha yaşayıb tənha ölən Xalq artisti
06.11.2019Şah İsmayıl əslində necə öldü? – Şok versiyalar
06.11.2019Klounların təzim etdiyi, xristianlığı qəbul edən qeyri-adi titullu aktyorumuz...
05.11.2019"Rəsulzadənin tapançası məni xilas etdi..." - Türk zabitin xatirələri - FOTOLAR
04.11.2019Xruşşov dövrünün Qarabağ şəhidi - FOTOLAR
04.11.2019Dronqo kimdir?
01.11.2019O, Xalq yazıçısı adından çox nökər olmağına sevinmişdi – Maraqlı faktlar
01.11.2019