Ermənilər 3 dövlətə ərazi iddiası edir

18:01 / 26.03.2020
Baxılıb: 2428

Rusiyada ermənilər 16 mart 1921-ci ildə imzalanmış Rusiya-Türkiyə müqaviləsinin denonsasiyası (ləğvi) üçün kampaniya başlayaraq, artıq mindən çox imza toplayıblar. Petisiyanın müəllifi Rostov-Dondan olan erməni Hamlet Qriqoryandır.

“Bu müqavilə daşıdığı siyasi yükə görə sovet dövründə və ondan sonra politoloqlar, tarixçilər tərəfindən ən az müzakirə edilən sənədlərdən biri olub. Halbuki, sənəd erməni və Rusiya maraqlarından baxanda Brest müqaviləsi, Cənubi Kuril adaları məsələsi, emosional yanaşılsa, hətta Alyaska və Krım mövzusu ilə müqayisə oluna bilər”,- deyə petisiyada bildirilir.

Daha sonra qeyd olunur ki, 1921-ci ilin 16 martında Moskvada Rus-Türk müqaviləsi imzalanıb: “Bu müqavilə ilə Ermənistanın 3 vilayəti Türkiyə və Azərbaycanın xeyrinə əlindən alınıb. Həmin ilin payızında Moskva müqaviləsinin əsasında Türkiyə, Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstan arasında Qars müqaviləsi imzalanır. Bu, Moskva müqaviləsinin qısaldılıb, redaktə olunmuş variantı idi. Müqaviləyə görə, Batum vilayəti Ermənistandan alınaraq, Gürcüstana, Qars, Surmalin və Ararat Türkiyəyə, Naxçıvan isə Azərbaycana verilir. Beləliklə, Ermənistanın hesabına Türkiyə, Azərbaycan və Gürcüstanın ərazisi böyüdülür”. 

Tarixi həqiqətlərin təhrifi bununla bitmir. Petisiyada daha sonra qeyd olunur ki, Moskva müqaviləsinin Naxçıvanla bağlı üçüncü maddəsi “Üçüncü tərəfə verilmək hüququ olmadan” sözlərilə bitir və bu zaman “üçüncü tərəf” deyərkən İran nəzərdə tutulur. Lakin Qars müqaviləsində artıq bu ifadə yoxdur. 

“1921-ci ilin payızında İran Güney Qafqazda Azərbaycan adlı dövlətin yaranmasından qıcıqlandığını gizlətmirdi. Çünki bu dövlət İranın eyniadlı türkdilli vilayətilə birləşməyə və onu sovet dövlətinin xeyrinə İrandan qoparmağa iddialı idi. İndiyə qədər də İranda bu ölkəni `Azərbaycan` adlandırmaq istəmirlər”,- daha sonra petisiyada qeyd olunub. 

Bu petisiya faktik olaraq 3 dövlətə - Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstana ərazi iddiası irəli sürmək deməkdir. Bəs əslində tarixi həqiqət necədir? 

Moskva müqaviləsində (Müqavilənin mətnini, məsələn, BURADAN oxumaq olar) deyilir ki, Türkiyə Batumun və ona yaxın ərazilərin üzərində Gürcüstana süzerenitetini tanıyır (II maddə); Naxçıvana gəlincə, bildirilir ki, orada “Azərbaycanın protektoratlığı altında avtonom ərazi yaradılır, bir şərtlə ki, Azərbaycan bu protektoratlığı üçüncü dövlətə güzəştə getməyəcək” (III maddə). 

1921-ci ilin 13 oktyabrında imzalanmış Qars müqaviləsinin isə V maddəsində yazılıb: “Türkiyə hökuməti, Sovet Ermənistanı və Azərbaycanı hökumətləri razılığa gəlirlər ki, Naxçıvan vilayətində bu müqavilənin 3-cü əlavəsində müəyyən edilən sərhədlərdə Azərbaycanın himayəsi altında muxtar ərazi yaradır”. 6-cı maddədə Türkiyənin Batum şəhəri və limanı, Batum dairəsinin bir hissəsi üzərindəki suverenliyini Gürcüstana güzəştə getməsi şərti göstərilir.

Amma həmin ərazilərin BU MÜQAVİLƏLƏRƏ qədər Ermənistana məxsus olduğu fikri haradan çıxarıldı? 

Tarixçi Vasif Qafarov AzVision.az-a bildirib ki, 1920-ci ilə qədər bu ərazilər Osmanlı imperiyasının tərkibində olub: “Qars 1918-ci ilin Brest-Litovsk müqaviləsinə əsasən Türkiyəyə verilib. 1918-ci ilin oktyabrında imzalanan Mudros sazişinə görə, türk qoşunları bölgədən çıxarılıb. Əvəzində Qars, Ərdahan, Batum ərazilərində Araz-Türk Respublikası yaradılıb. Naxçıvan da bu respublikanın tərkibinə daxil olunub. Yəni, bu ərazilər müqavilədən əvvəl və müqavilə dövründə Ermənistana məxsus olmayıb. Ümumiyyətlə Ermənistan yarandığı gündən bəri Qars, Ərdahan, Batum, Naxçıvan bu ölkənin tərkibində olmayıb. Bu ölkənin tərkibində olmayan bir ərazinin necə ondan alıb başqa dövlətə verə bilərlər? Bu, ermənilərin boş iddialarıdır ki, həmin ərazilər Ermənistanın olub. Əslində həmin ərazilər Ermənistanın iddia etdiyi ərazilərdir, tərkibində olan yox”. 

Bəs ümumiyyətlə, petisiya yolu ilə hansısa müqavilənin ləğvini tələb etmək nə deməkdir? Hüquqi cəhətdən belə bir şey mümkün ola bilərmi? 
Beynəlxalq hüquq üzrə mütəxəssis Fərhad Mirzəyev saytımıza açıqlamasında vurğulayıb ki, bunlar ermənilərin boş iddialardır: “Bu müqaviləni denonsasiya etmək mümkün deyil. Beynəlxalq müqavilələrin bağlanması haqqında Vyana Konvensiyası var. Orada qeyd olunur ki, fundamental şərtlər dəyişsə belə, ərazi və sərhədlər haqqında müqavilələr öz qüvvəsini itirməməlidir. Müqavilə o zaman ləğv oluna bilər ki, onu imzalayan tərəflər ləğvinə razılıq versinlər. Aydındır ki, Türkiyə bu müqavilənin ləğvinə heç bir zaman razılıq verməyəcək. Ona görə, mümkün olan bir hal deyil”. 

Tariyel Həsənov
Elvin Abdulqədirov


Etiket:
Xəbərlər

ORDA BİR KƏND VAR, UZAQDA... DOĞMA QARAQOYUNLUM - FOTO

26.03.2024

NOVRUZ XALQIMIZIN MİLLİ BAYRAMIDIR!

20.03.2024

Bayram Aslanov “Heydər Əliyevin 100 illiyi” yubiley medalı ilə təltif edilib - Fotolar

19.03.2024

16 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.

16.03.2024

Niyə məhz Qurbani?

04.03.2024

Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO

26.02.2024

Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR

24.02.2024

Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib

24.02.2024

Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı

21.02.2024

Pəmbək. (Göldək)

21.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU

17.02.2024

Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”

16.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN 
 

14.02.2024

Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.

12.02.2024

QOŞABULAQ

06.02.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ

16.01.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI

15.01.2024

60 YAŞIN MÜBARƏK!

15.01.2024

AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)

12.01.2024

Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri

28.12.2023

Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR

28.12.2023

GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ

27.12.2023

AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB

26.12.2023

İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI

24.12.2023

Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!

24.12.2023

Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili

21.12.2023

BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI

10.12.2023

Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.

07.12.2023

Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.    

05.12.2023

HƏYATDA ÖZÜMÜ XOŞBƏXT ADAM HESAB EDİRƏM Ki, HEYDƏR ƏLİYEVLƏ BİRGƏ İŞLƏDİM

04.12.2023

AMEA müxbir üzvü, Basarkeçər rayon icma sədri, professor Nuru Bayramov İnönü Universitetinin “Fəxri Doktoru” seçilib - FOTOLAR.

03.12.2023

 Bax, biz Göyçə torpağındayıq...

29.11.2023

BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR

25.11.2023

SƏHRADA YALQIZLIQ

25.11.2023

Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO

23.11.2023

İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik

21.11.2023

“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR

14.11.2023

Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib

08.11.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.

07.11.2023

Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə

31.10.2023

"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.

30.10.2023

Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.

28.10.2023

“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ

26.10.2023

Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR

24.10.2023

TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ

21.10.2023

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.

21.10.2023

Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə
Qərbi Azərbaycan İcmasının TƏBRİKİ

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb və çıxış edib.

15.10.2023

"News.ru" informasiya agentliyi “Səbir və uzaqgörənlik: İlham Əliyev ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası missiyasını necə yerinə yetirdi” adlı məqalə dərc edib.

15.10.2023
Bütün xəbərlər