Hitlerin əsgəri, Stalinin məhbusu olan Azərbaycan aşığı

15:12 / 20.04.2020
Baxılıb: 4158

Zaman həqiqətin qonşuluğundadır. Zaman həqiqəti unudulmağa qoymur. Azərbaycan ədəbiyyatında bir Məzahir Daşqın həqiqəti var. El şairi Məzahir Daşqın Borsunlu qəribə tale yaşayıb, həyatı məhrumiyyətlər içində keçib.

Məzahir Həmzə oğlu Axundov 1909-cu ildə Tərtər rayonunun Borsunlu kəndində anadan olub. Şairin atası Məşədi Həmzə Tərtər rayonunun Borsunlu kəndində sayılıb-seçilən adamlardan biri olub. O, bir müddət xırda ticarətlə məşğul olub, sonralar ticarətin daşını atıb. Əkinçiliyə keçib. Məşədi Həmzə həmişə sadə insanların haqlarını qoruyub, kasıb-kusuba əl yetirib. Elə bu xüsusiyyətlərinə görə camaat arasında böyük hörmət qazanmışdı. O, yeni quruluşu dəstəkləyənlərdən idi. İyirminci illərdə Məşədi Həmzə tanınmış bolşevik Hüsü Hacıyevi müdafiə etdiyi üçün partiya sıralarından xaric olunur və bir müddət sonra həbs edilir. Az sonra həbsdən azad edilsə də Məşədi Həmzə 37-ci il repressiyasından xilas ola bilmir. Həmin dövrdə o, Ağdamda Pambıq Birliyinin müdiri işləyirmiş. 1938-ci il mart ayının 5-dən 6-na keçən gecə onu güllələyirlər.

Gənc yaşlarında atasız qalan Məzahirin həyatını Böyük Vətən Müharibəsi dəyişir. Müharibə başlayan kimi Məzahir könüllü olaraq ordu sıralarına qəbul olunmaq üçün ərizə yazır. Hərbi təlim keçdikdən sonra sovet ordusunun tərkibində İrana göndərilir. Orda qaldığı müddətdə Cənubi Azərbaycana aid xeyli şeir yazır, Aşıq Hüseyn Cavanla tanış olur, el məclislərində şair aşıqlarla deyişir. Tanrı ona şairlik istedadı bəxş etmişdi, müharibənin qızğın çağlarında belə Məzahir Daşqının təbi dağ çayı kimi coşub-çağlayır.

1942-ci ilin fevralında Məzahirin xidmət etdiyi hissəni ön cəbhəyə yollayırlar. Həmin ilin iyulunda Kalmıkiya MSSR-in Arzgir şəhəri yaxınlığında almanlarla döyüşdə əsir düşür və o gündən məşəqqətli günlər başlayır. Georgiyevski, Zaporojye, Dnepropetrovsk və Krakov şəhərlərindəki hərbi düşərgələrdə əsirlik həyatı yaşayır... O yerlər ölüm düşərgələriydi və taleyin labirintinə düşən Məzahir sabah onu nə gözləyirdi, bilmirdi.

1943-cü ilin fevralında mənzil qərargahı Polşanın Yedlino şəhərində yerləşən Azərbaycan legionerlərinin hərbi hissəsinə göndərilir. 1943-cü ilin aprelində 818-ci batalyonun Yedlino şəhərindəki musiqi taqımına komandir təyin edilir. 1943-cü ilin mayında Berlində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 25 illik yubileyinə həsr olunmuş yığıncaqda onun rəhbərlik etdiyi musiqi taqımı yığıncaq iştirakçıları qarşısında konsert proqramı ilə çıxış edir. Daha sonra Berlində nəşr olunan “Azərbaycan” qəzetinin ədəbi müxbiri vəzifəsinə keçirilən Məzahir Axundov şeirlərini Aşıq Məzahir və Daşqın imzasıyla çap etdirirdi. Onun şeirlərinə bəstələnmiş mahnılar ilk dəfə 1943-cü il noyabrın 6-8-də azərbaycanlıların Berlində keçirilən birinci qurultayında səslənmişdi.

Məzahir Daşqının atası sovet quruluşuna sadiq adam olsa da bu sistem onu güllələmişdi və məhz buna görə Məzahir sovet sisteminə, Stalinə nifrət edirdi. Bu nifrət onun şeirlərində də açıq-aşkar özünü göstərirdi:

Mən bir qulam, yerim altun, suyum gümüş, özüm ac,
Atam məhkum, Anam sayıl, elim çörəyə möhtac.
Dil yaranıb danışmağa, mən danışa bilmirəm,
Yar sinəmi, aç qəlbimi, ciyər vərəmdir, vərəm !
Koramaltək sürünməkdən, söylə, varmı bir məna?
Nə vaxtacan çörək üçün girim hər alçaq dona?!
Mən insanam, qəlbim vardır, kəskin zəkam, əqlim var.
Bəs deyilmi çiynimizi yağır etdi bu yadlar!
Nə qədər ki, hakimlik var, məhkumluq var, mən varam,
Zülmə qarşı üsyankaram, əzilsəm də, SUSMARAM !!!

Məzahir Axundov legionerlər üçün təsis olunan “III dərəcəli Bürünc medal”a layiq görülüb. 1943-cü ilin axırında musiqi taqımı azərbaycanlı legionerlərin qalan hissəsi ilə birlikdə Fransaya köçürülüb. 1944-cü ilin martında Daşqın yenidən təşkil edilmiş mədəniyyət şöbəsinin rəhbəri seçilib. 1944-cü ilin mayında o, təhsilini təkmilləşdirmək məqsədi ilə Potsdam təbliğat məktəbinə göndərilib və həmin ilin dekabrında ona alman ordusunun feldfebel rütbəsi verilib. Müharibənin sonlarına yaxın İtaliyanın Pyaçenza şəhərində çıxan “Bizim döyüş vərəqəsi” mətbu orqanı ilə əməkdaşlıq edib.

Böyük Vətən müharibəsi başa çatanda Məzahir Daşqın öz xahişi ilə Vətənə qayıtmaq arzusunda olduğunu bildirir, 1946-cı ildə əsirlikdən xilas olur. Yeganə arzusu doğma kəndini və anasını görmək idi.

Çox təəssüf ki, vətənə qayıdan Məzahir Daşqına nə anasını, nə də kəndini görməyə imkan vermirlər. Evlərinə çatmağa az qalmış onu yenidən həbs edib Mingəçevirə, sonra Bakı həbsxanasına, oradan da əvvəlcə Qorki vilayətinə, daha sonra Sibirə göndərirlər. 23 iyul 1956-cı ilə qədər Sibirdə sürgündə olur.
Məzahir Daşqın sürgündə olarkən Səməd Vurğunla Aleksandr Fadeyev böyük çətinliklə onu axtarıb tapmışdılar və bu görüş sürgündə əsir həyatı yaşayan şair üçün böyük səadət idi. Bu görüşdən sonra onun yaşamaq həvəsi özünə qayıdır. Onun sürgündən azad edilməsində Səməd Vurğunun böyük rolu olub. Səməd Vurğun ona “Aşıq qardaşıma” adlı şeir də yazıb. Deyilənə görə Sibirdən birdəfəlik xilas olub Vətənə qayıdan Məzahir Daşqın birbaşa Yazıçılar Birliyinə gəlib Səməd Vurğunu xəbər alır. Aldığı xəbərdən sarsılır. Səməd Vurğun artıq bir neçə ay idi ki, dünyadan köçmüşdü...

Məzahir Daşqın Vətənə qayıtdıqdan sonra Azərbaycan Respublikası xalq yaradıcılığı evində ştatdankənar metodist, ömrünün sonunadək isə Gəncə rayonlararası xalq yaradıcılığı evində folklor şöbəsinin müdiri vəzifələrində çalışıb. 1979-cu il oktyabrın 31-də vəfat edib və Borsunlu kəndində dəfn olunub.
O, xalq tərəfindən sevilirdi, şeirləri dillər əzbəriydi. Elə bir el şənliyi olmazdı ki, orda Məzahir Daşqının şeirləri oxunmasın. Onun yazdığı qoşma, təcnis, gəraylı, divani, qəzəl, müxəmməslər xalq ruhundan qaynaqlanırdı və ona görə də sadə insanlar bu el şairinin şeirlərini sevə-sevə oxuyurdular.

Bu yazını yazmazdan əvvəl onun əsərlərinin təbliği ilə məşğul olan yaxın qohumu, özü də bədii yaradıcılıqla məşğul olan Mübariz Dözümlü ilə görüşdük. Mübariz müəllim 2009-cu ildə Məzahir Daşqının 100 illik yubileyinin keçirilməsinə nail olub, onun əsərlərini nəşr etdirib, ona “Dəyanət” adlı böyük poema həsr edib. Nizami Muzeyində “Məzahir Daşqın” Fondunun yaradılması birbaşa onun əməyinin nəticəsidir. Mübariz müəllimdən öyrəndik ki, Məzahir Daşqının qardaşı Vahid Axundov da yaradıcı adamdır. Məşhur “Bu, Naxçıvandır” mahnısının müəllifi odur.
Məzahir Daşqın dünyadan incimiş adamların şairi idi...(karabakhmedia.az)

Kənan Hacı


Etiket:
Xəbərlər

16 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.

16.03.2024

Niyə məhz Qurbani?

04.03.2024

Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO

26.02.2024

Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR

24.02.2024

Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib

24.02.2024

Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı

21.02.2024

Pəmbək. (Göldək)

21.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU

17.02.2024

Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”

16.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN 
 

14.02.2024

Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.

12.02.2024

QOŞABULAQ

06.02.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ

16.01.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI

15.01.2024

60 YAŞIN MÜBARƏK!

15.01.2024

AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)

12.01.2024

Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri

28.12.2023

Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR

28.12.2023

GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ

27.12.2023

AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB

26.12.2023

İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI

24.12.2023

Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!

24.12.2023

Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili

21.12.2023

BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI

10.12.2023

Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.

07.12.2023

Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.    

05.12.2023

HƏYATDA ÖZÜMÜ XOŞBƏXT ADAM HESAB EDİRƏM Ki, HEYDƏR ƏLİYEVLƏ BİRGƏ İŞLƏDİM

04.12.2023

AMEA müxbir üzvü, Basarkeçər rayon icma sədri, professor Nuru Bayramov İnönü Universitetinin “Fəxri Doktoru” seçilib - FOTOLAR.

03.12.2023

 Bax, biz Göyçə torpağındayıq...

29.11.2023

BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR

25.11.2023

SƏHRADA YALQIZLIQ

25.11.2023

Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO

23.11.2023

İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik

21.11.2023

“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR

14.11.2023

Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib

08.11.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.

07.11.2023

Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə

31.10.2023

"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.

30.10.2023

Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.

28.10.2023

“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ

26.10.2023

Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR

24.10.2023

TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ

21.10.2023

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.

21.10.2023

Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə
Qərbi Azərbaycan İcmasının TƏBRİKİ

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb və çıxış edib.

15.10.2023

"News.ru" informasiya agentliyi “Səbir və uzaqgörənlik: İlham Əliyev ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası missiyasını necə yerinə yetirdi” adlı məqalə dərc edib.

15.10.2023

Mərhəmlik və mərhəmət nümunəsi

09.10.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayon icmasının üzvləri ilə görüş keçirilib

07.10.2023

TÜRK DÜÇÜNCƏSİ ELMİ VƏ BƏDİİ MÜSTƏVİDƏ

05.10.2023
Bütün xəbərlər