BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI

22:00 / 10.12.2023
Baxılıb: 2228

Göyçə gölünün şərqində, Basarkeçərdən (Vardenis şəhəri) 5 kilometr şimalda, dəniz səviyyəsindən 1969 metr yüksəklikdə olan düzənlik bir ərazidə yerləşən bu kəndin ərazisindəki Xll əsrə aid məzarlıqda 1988-ci ilə qədər toxunulmamış qalan qəbirüstü kitabələr; eləcə də alban mədəniyyəti
nümunəsi olduğu şübhə doğurmayan və üzərində konkret tarix “881-ci il” sözləri həkk olunmuş abidə oğuz türkünün Böyük Məzrədə məskunlaşmasının azı 1500 illik tarixindən xəbər verən maddi sübutlardır.

1555-ci ilə dair sənədlərdə Böyük Məzrə kəndi Səfəvi Azərbaycan dövlətinin Qarabağ (Gəncə) bəylərbəyliyinin inzibati vahidlərindən biri kimi səciyyələndirilir. 1578-ci ildə Sultan III Murad Səfəviləri yenərək Göyçə hövzəsinin şərqindəki bir neçə kəndə nəzarət imkanı əldə etsə də, 1590-cı ildə tərtib olunmuş “İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri”ndən bəlli olur ki, Böyük Məzrə osmanlıların nəzarət dairəsinə düşməmişdir.

1723-cü ildə isə növbəti Səfəvi - Osmanlı qarşıdurması səfəvilərin Göyçə hövzəsini bütünlüklə itirməsi ilə nəticələnmiş və osmanlıların tətbiq etdiyi yeni inzibati bölgüyə əsasən Göyçə hövzəsində 4 nahiyə təşkil edilmişdir ki, bunlardan biri də inzibati mərkəzi Böyük Məzrə kəndi olmaqla Məzrəə nahiyəsi adlandırılmışdır. 1728-ci ildə Əhməd şah Mehmet xan oğlu tərəfindən təsdiqlənərək tuğralanmış “İrəvan əyalətinin icmal dəftərinin 15-ci səhifəsində Məzrə kəndinin sultan xəzinəsinə illik vergisinin 8795 ağça həcmində müəyyənləşdirildiyi barədə qeyd aparılmışdır.

1826-1828-ci illər Rusiya - İran, Türkiyə - Rusiya müharibələri zamanı Böyük Məzrəyə ciddi ziyan dəyməmiş və kəndin adı yeni yaradılan erməni vilayətinin idarəçiliyinə verilmiş Göyçə hövzəsində o zaman yaşayış üçün yararlı sayılan 59 kəndin İ. Şopen tərəfindən tətrtib olunmuş siyahısında 50-ci sırada yer almışdır. Erməni tarixçisi Z.Korkodyan isə birmənalı şəkildə göstərir ki, Göyçənin ən iri yaşayış məntəqələrindən olan Böyük Məzrə kəndi XIX əsrin 90-cı illərinə qədər sırf türk kəndi olmuşdur.

Belə ki, rəsmi statistikaya görə burada 1831-ci ildə 593, 1873-cü ildə 956 türk yaşamışdır. 1897-ci ildə isə kəndin 1370 nəfər türk, 124 nəfər erməni sakini varmış. 1914-cü ildə bu göstərici müvafiq olaraq 1900 və 234 nəfər həddinə qədər artmışdı. 1918-ci ilin noyabr-dekabr qırğınları zamanı kənd müvəqqəti olaraq boşaldılmış, 1919-cu ilin aprel qırğınları zamanı isə kəndin türk əhalisi sonuncu nəfərinə qədər qovulmuş və həmin ilin yayında buraya Türkiyənin Alaşgerd vilayətindən erməni qaçqınlar gətirilmişdir.

1922-ci ildə Böyük Məzrənin əzəli sahiblərinin dördən biri, təxminən 572 türk öz yurduna qayıtmışdır. 1931-ci ildə kəndin 1199 nəfər erməni, 867 nəfər türk əhalisi olmuşdur. 1979-cu il siyahıyaalınmasının nəticələrinə görə, Böyük Məzrənin türk əhalisinin sayı 2469 nəfər idi.

1988-ci il noyabrın 24-dən dekabrın 6-na qədər “Krunk”un silahlı dəstələrinin hücumuna məruz qalan Böyük Məzrə türkləri çox böyük çətinliklə qarlı dağ aşırımları ilə Azərbaycana keçmişlər. Hadisələr zamanı kəndin iki sakini - 1932-ci il təvəllüdlü Əvəz Məhəmməd oğlu Orucov və 1934-cü il təvəllüdlü Tariyel Əhməd oğlu Əhmədov milli münaqişə zəminində aldıqları xəsarətdən vəfat etmiş, əhalinin varidatı rəsmi dairələrin fitvası ilə talan edilmişdir. Talanlara Böyük Məzrədə
doğulub böyümüş, 1988-ci ildə Vardenis rayon Daxili İşlər İdarəsinin rəisi işləyən Boxyan şəxsən rəhbərlik etmişdir.

Ermənistan Respublikası Ali Sovetinin 9 aprel 1991-ci il tarixli qərarı ilə Böyük Məzrə toponimi ləğv edilərək, kənd “Mets Masrik” adlandırılmışdır.

Tədqiqatçı-jurnalist: Salman VİLAYƏTOĞLU.

Təqdim etdi: İlqar İSMAYIL

 


Etiket:
Rayonlar
Xəbərlər

Oxuduğu məktəbdə adı əbədiləşən - ŞƏHİD ELŞAD HƏMİDOV.

20.04.2024

Mədəniyyətimizin zənginləşməsində Aşıq Ələsgər amilindən istifadə mexanizmi

16.04.2024

Aşıq Ələsgər xalqımızın Qərbi Azərbaycandan deportasiyası dövrünün qurbanı, canlı şahidi kimi

01.04.2024

ORDA BİR KƏND VAR, UZAQDA... DOĞMA QARAQOYUNLUM - FOTO

26.03.2024

NOVRUZ XALQIMIZIN MİLLİ BAYRAMIDIR!

20.03.2024

Bayram Aslanov “Heydər Əliyevin 100 illiyi” yubiley medalı ilə təltif edilib - Fotolar

19.03.2024

16 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.

16.03.2024

Niyə məhz Qurbani?

04.03.2024

Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO

26.02.2024

Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR

24.02.2024

Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib

24.02.2024

Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı

21.02.2024

Pəmbək. (Göldək)

21.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU

17.02.2024

Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”

16.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN 
 

14.02.2024

Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.

12.02.2024

QOŞABULAQ

06.02.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ

16.01.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI

15.01.2024

60 YAŞIN MÜBARƏK!

15.01.2024

AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)

12.01.2024

Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri

28.12.2023

Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR

28.12.2023

GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ

27.12.2023

AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB

26.12.2023

İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI

24.12.2023

Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!

24.12.2023

Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili

21.12.2023

BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI

10.12.2023

Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.

07.12.2023

Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.    

05.12.2023

HƏYATDA ÖZÜMÜ XOŞBƏXT ADAM HESAB EDİRƏM Ki, HEYDƏR ƏLİYEVLƏ BİRGƏ İŞLƏDİM

04.12.2023

AMEA müxbir üzvü, Basarkeçər rayon icma sədri, professor Nuru Bayramov İnönü Universitetinin “Fəxri Doktoru” seçilib - FOTOLAR.

03.12.2023

 Bax, biz Göyçə torpağındayıq...

29.11.2023

BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR

25.11.2023

SƏHRADA YALQIZLIQ

25.11.2023

Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO

23.11.2023

İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik

21.11.2023

“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR

14.11.2023

Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib

08.11.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.

07.11.2023

Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə

31.10.2023

"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.

30.10.2023

Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.

28.10.2023

“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ

26.10.2023

Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR

24.10.2023

TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ

21.10.2023

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.

21.10.2023

Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə

17.10.2023
Bütün xəbərlər
Göyçə.az