Mif ibtidai təfəkkürün gerçəkliyi anlamaq cəhdidir – İkinci Mahmudun müsahibəsi

17:17 / 09.07.2019
Baxılıb: 2852

Goyce.az saytı Artkaspi.az saytına istinadən İkinci Mahmudun müsahibəsini təqdim edir: 


 – Bir çoxlarının fikrincə ədəbiyyat, əslində, mifologiyadan dastana keçidlə başlayır. Siz bu haqda necə düşünürsünüz?


 – Mifologiya miflər haqqında elmdir. Mif sözünün mənalarından biri elə "dastan”dır... Dediyin məsələ folklor janrı kimi epos və mif arasındakı keçidlə bağlıdır. Miflərin yaşı dastanlara nisbətən daha qədimdir. Dediyin hadisə o vaxt baş verdi ki, artıq mifik süjetlər öz praktikliyini itirdi. Biz insan cəmiyyətinin yeni inkişaf mərhələsinə keçməsindən danışırıq. Yəni miflər artıq öz praktik gücünü itirəndə yeni formaya keçməyə başladı – epos yarandı. Düzü, mən bu cür qəti bölgünün tərəfdarı deyiləm. Çünki bəzən mifin harda bitdiyini, dastanın harda başladığını ayırd etmək mümkün olmur. Mifin yaranma səbəbi başqa idi. O, praktik əhəmiyyətli idi. Dastanın isə xüsusi praktik əhəmiyyəti yoxdur. Ola bilsin ki, buna görə də mifləri yox, məhz dastanları ilkin ədəbi nümunələr hesab edirlər.

 –  Miflərə hansı yanaşma daha doğrudur, sizcə, – uydurma, təxəyyül məhsulu ya gerçəkliyin yenidən yaradılmış görüntüsü?


 –   Gəlin belə danışaq, həyat nədir, gerçəklik nədir? Hamısı adicə illüziya deyilmi? Yəni bizim gerçəklik haqqında düşüncələrimiz, bizim gerçəklik anlayışımız əslində gerçəkliyi nə qədər dəqiq alqılamağımızla bağlıdır... Mif, təbii ki, uydurmadır. İzah axtarışından yaranır. Mif ibtidai təfəkkürün geçəkliyi anlamaq cəhdidir. Bu cəhd nəticəsində isə "gerçəkliyin yenidən yaradılmış görüntüsü” formalaşır. 
 
 – Necə olub ki miflər yaranıb? İlk insanlar qarşılaşdıqları təbiət hadisələrini sorğulayaraq bunları fövqəltəbii qüvvələrin müdaxiləsinə bağlayırdı?


 – Mən mifoloq deyiləm, amma bu suala təxminən cavab verdik. Miflər ətrafda – təbiətdə baş verənləri anlamaq cəhdidir. Sən sorğulamaq deyirsən, amma söhbət heç sorğulamaqdan da getmir. Söhbət anlamaqdan gedir. Yəni informasiyasızlıq şəraitində, informasiya yaratmaqdan gedir. Mən miflərin yaranma mexanizmini, bilirsən, nəyə bənzədirəm? Alatoranlıq havada uzaqdakı hansı obyektə baxırsan. O obyekt sənin gözündə müxtəlif şəkillər alır. Obyekti tam görə bilmirsən deyə onu tanımaqçün sənə əvvəlcədən tanış olan hansısa obyektə bənzədirsən. Bu beyində baş verir. Miflərin yaranma mexanizmi də təxminən bu cürdür. Yunan əsatirlərinə baxanda bunu aydın görmək olur. 
 
 – Modern insan və mifologiya. Bunlar bir-birindən çox uzaq görünür?


 – Dedik ki, miflər ibtidai təfəkkürün məhsuludur. Əla yerə toxundun. Bəs indi modern dünyada miflər nə qədər aktualdır. Doğrudan da, mif və modern insan bir-birinə  çoxmu yaddır. Məsələ burasındadır ki, indi postmodern dövrdür. Postmodern dövr o vaxt başladı ki, insan oğlu rasional həqiqətlərdən sıxıldı. İndi o keçmişə qayıdıb. O irrasional "həqiqət” axtarışındadır. Çünki rasional şeylər sıxıcıdır. Postmodern dünya görüşü keçmişə, natural başlanğıca qayıtmağa meyllidir. Ona görə də indi mifik süjetlər yenidən canlanırlar. Amma onda indi praktik əhəmiyyətli bir nəsnə deyil, o sənət hadisəsidir. Postmodernin ən vacib cəhəti keçmişi yenidən dərk etməyə cəhddir. İndi biz mifləri yenidən dərk etməyə, yenidən dəyərləndirməyə çalışırıq. "Hörümçək adam” sənə hansısa qədim mifik obrazı xatırlatmırmı? 
 
 – 80-ci illərdə dünyada bir çox rok və metal musiqiçiləri yunan mifologiyasından bəhrələnirdi. Sizcə, niyə məhz yunan mifologiyasından?


 – Düzü, bilmirəm, niyə məhz yunan mifologiyası daha məşhurdur. Ola bilər ki, yunan əsatirləri daha yaxşı saxlanılıb. Sistemli tədqiq edilib. Amma düz deyirsən, dünya ədəbiyyatında yunan mifləri at oynadır. Amma məncə, daha ciddi və ekzotik miflər də var dünyada. Məsələn, mən Cənub Şərqi Asiya miflərini öyrənmək istərdim. Daha doğrusu, məncə oralarda bizə yad, yeni, fərqli, maraqlı miflər var. 
 
 – Qərb ədəbiyyatı Homerə borcludursa, bəs Şərq ədəbiyyatı kimə borcludur?


 – Nizaminin adını çəkə bilərəm. Məlumdur ki, Nizamidən sonra farsdilli ədəbiyyatda xeyli "Xəmsə” yazıldı. Hindistanda da "Xəmsə”lərin yazıldığı məlumdur.
 
 Söhbətləşdi: Fəridə Məmmədova


Etiket:
Xəbərlər

ORDA BİR KƏND VAR, UZAQDA... DOĞMA QARAQOYUNLUM - FOTO

26.03.2024

NOVRUZ XALQIMIZIN MİLLİ BAYRAMIDIR!

20.03.2024

Bayram Aslanov “Heydər Əliyevin 100 illiyi” yubiley medalı ilə təltif edilib - Fotolar

19.03.2024

16 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.

16.03.2024

Niyə məhz Qurbani?

04.03.2024

Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO

26.02.2024

Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR

24.02.2024

Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib

24.02.2024

Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı

21.02.2024

Pəmbək. (Göldək)

21.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU

17.02.2024

Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”

16.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN 
 

14.02.2024

Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.

12.02.2024

QOŞABULAQ

06.02.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ

16.01.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI

15.01.2024

60 YAŞIN MÜBARƏK!

15.01.2024

AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)

12.01.2024

Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri

28.12.2023

Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR

28.12.2023

GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ

27.12.2023

AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB

26.12.2023

İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI

24.12.2023

Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!

24.12.2023

Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili

21.12.2023

BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI

10.12.2023

Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.

07.12.2023

Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.    

05.12.2023

HƏYATDA ÖZÜMÜ XOŞBƏXT ADAM HESAB EDİRƏM Ki, HEYDƏR ƏLİYEVLƏ BİRGƏ İŞLƏDİM

04.12.2023

AMEA müxbir üzvü, Basarkeçər rayon icma sədri, professor Nuru Bayramov İnönü Universitetinin “Fəxri Doktoru” seçilib - FOTOLAR.

03.12.2023

 Bax, biz Göyçə torpağındayıq...

29.11.2023

BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR

25.11.2023

SƏHRADA YALQIZLIQ

25.11.2023

Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO

23.11.2023

İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik

21.11.2023

“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR

14.11.2023

Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib

08.11.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.

07.11.2023

Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə

31.10.2023

"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.

30.10.2023

Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.

28.10.2023

“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ

26.10.2023

Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR

24.10.2023

TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ

21.10.2023

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.

21.10.2023

Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə
Qərbi Azərbaycan İcmasının TƏBRİKİ

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb və çıxış edib.

15.10.2023

"News.ru" informasiya agentliyi “Səbir və uzaqgörənlik: İlham Əliyev ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası missiyasını necə yerinə yetirdi” adlı məqalə dərc edib.

15.10.2023
Bütün xəbərlər