Göyçə mahalı, Qaraiman kəndi

16:40 / 19.02.2023
Baxılıb: 3298

   (Qaraçubuq)

Göyçə gölünün şərqində, Basarkeçər kəndindən (indiki Vardenis şə­həri) 13 km. şimal-qərbdə, dəniz səviyyəsindən 2091 metr yüksəklikdə yerləşmiş bu kəndə məxsus qədim məzarlıqdakı daş kitabələr oğuz türklərinin bu obanı binələşdirməsinin azı 500 illik tarixinə şahidlik edən maddi sübutlardır.

Kəndin ən qədim tayfalarının şəcərələrindən də məlum olur ki, Qaraiman kəndinin əsasını Qaraqoyunlu dövlətinin əsas qüvvəsini təşkil edən qaramanlı tayfasının Ağqoyunluların təqibindən yaxa qurtarmaq üçün Göyçəyə pənah gətirmiş nümayəndələri qoyublar.

1555-ci ilə dair yazışmalarda bu kənd “Qaraçoban” adı ilə təqdim olunur və Səfəvi - Azərbaycan dövlətinin Qarabağ (Gəncə) bəylərbəyliyinin in­zibati bölgüsünə daxil olan vahidlərdən biri kimi təsniflənir.

1723-cü il­də osmanlılar Göyçə gölü hövzəsinə tam nəzarət imkanı əldə etdikdən sonra tərtib olunmuş və 1728-ci ildə Əhməd şah Mehmet xan oğlu tərə­ findən təsdiqlənərək tuğralanmış “ İrəvan əyalətinin icmal dəftəri”nin 16-cı səhifəsində aparılmış qeydlərdə isə kəndin adı “Qaraçubuq-Qaracaiman” kimi verilir və onun sultan xəzinəsinə illik Ödəncinin 5474 ağça həcmində olması göstərilir.

1826-1829-cu illərdə baş vermiş Rusiya - İran, Türkiyə - Rusiya müha­ ribələri zamanı Qaraiman kəndi də erməni-rus birləşmələri tərəfindən dağıdılaraq yerlə-yeksan edilsə də, qısa müddət sonra əzəli sahibləri doğ­ma yurda dönərək onu yenidən abadlaşdırmışlar və bu tarixi gerçəklik rə­smi mənbələrdə əks olunmuşdur.

Z.Korkodyanın tarixi məxəzlərə istina­dən verdiyi məlumata görə, Qaraiman kəndinin əhalisinin sayı 1873-cü ildə 418, 1886-cı ildə 569, 1908-ci ildə 1033, 1914-cü ildə 1079 nəfər ol­ muşdur. Təbii ki, bu cür sürətlə inkişaf edən, əhalisi əsasən Qaraqoyunlu dövlətinin ən döyüşkən tayfalarından birinin- qaramanlıların törəmələrin­dən ibarət olan belə bir kənd ermənilərin diqqətini çəkməyə bilməzdi.

1918-1920-ci illərdə Göyçədə soyqırımı siyasəti aparan daşnak hökumə­tinin qaraimanlılara qarşı xüsusi qəddarlığını yalnız bu konteksdən izahlamaq olar. Və bu vandalizm aktı o dövrün mətbuatının diqqətindən ya­yınmadı. ’’Azərbaycan” qəzeti özünün 17 may 1919-cu il tarixli sayında Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin Dağlıq zolağının beşinci sahə­ sinin müsəlman əhalisi üzrə müvəkkili İsmayıl Sultanova istinadən yazır­dı ki: “aprelin 13-də Ararat Respublikasının qoşunları Qaraiman kəndinə hücum etmiş, kəndi talamış, ələ keçənləri öldürmüşlər”.

1922-ci ildə Er­mənistan SSR rəhbərliyinin çağırışından və təhlükəsizlik barədə təmina­tından sonra qaraimanlı qaçqınların yarıdan azı cəmi 478 nəfər kəndə dönsə də, kəndin bərpası və inkişafı misilsiz sürətlə aparılmışdır. Amma...Kəndin ağsaqqalı Məşədi İsənin 1818-1819-cu illərdə ermənilərə qarşı döyüşlərdə göstərdiyi rəşadət bolşevik şinelinə bürünmüş daşnakla­rın yadından çıxmamışdı və bu kindən qaynaqlanan qisas hissi özünü çox gözlətmədi.

Məşədi İsə xaincəsinə qətlə yetirildi. Vaxtilə Məşədi İsənin dəstəsində ermənilərə qarşı vuruşanların hamısının ailələrinə qarşı təqib­lər başlandı. Və bu təqiblər o qədər ciddi xarakter aldı ki, XX əsrin otu­ zuncu illərində Qaçaq Cəmil qiyama başlayanda Məşədi İsənin oğlu Mu­sanın başçılıq etdiyi Qaraiman igidləri az qala elliklə bu mübarizəyə qo­şuldular. Qiyam qan içində boğulduqdan sonra isə erməni NKVD-si qa- raimanlıların az qala yarısını sürgünə göndərdi. Amma ermənilər qaraimanlıların mübarizə əzmini qıra bilmədilər...

1979-cu il siyahıyaalınması­nın nəticələrinə görə, kənddə 2042 nəfər türk yaşayırdı. Bu qəbil sürətli inkişaf da erməniləri əndişələndirir, Qaraimanın daim təzyiqlərə məruz qalmasına səbəb olurdu. Kadrların sıxışdırılması ilə kifayətlənməyən er­məni millətçiləri mənəvi təzyiqlərdən də çəkinmirdilər.

Ermənistan SSR Ali Sovetinin 25 yanvar 1978-ci il tarixli qərarı ilə Qaraiman kəndinin adının dəyişdirilərək “Sovetkənd” qoyulması o təzyiqlərin təzahürlərin­dən biri idi və bu qəbil oyunlar 1988-ci ildə özünün kuliminasiya nöqtə­sinə çatdı. 1988-ci il noyabrın 28-30-da iki mindən çox əhali rəsmi orqan­ların birbaşa müdaxiləsi nəticəsində kənddən çıxarıldı, əhalinin və kolxo­zun əmlakı dövlət səviyyəsində talana məruz qoyuldu.

Ermənistan SSR Ali Sovetinin 9 aprel 1991-ci il tarixli qərarı ilə “Sovetkənd” sözü də dəy­işdirilərək, kənd “Kaxakn” adlandırılmışdır.
Qaraiman, ömrünü yurda çıraq etmiş dağdan ağır kişilərin, yurd yeridi.

Tədqiqtçı-jurnalist: SALMAN VİLAYƏTOĞLU.

Təqdim etdi: İlqar İSMAYIL


Etiket:
Xəbərlər

1948-1953-CÜ İLLƏRDƏ AZƏRBAYCANLILARIN QƏRBİ AZƏRBAYCANDAN DEPORTASİYASI

22.10.2024

Möhtərəm prezident!
 Cənab Zati-aliləri!

08.10.2024

“ADIM ƏLƏSGƏRDİ, ƏSLİM GÖYÇƏLİ” DEYƏN HAQQ AŞIĞININ HEYKƏLİ BAKIDA

07.10.2024

Prezident İlham Əliyev Bakıda Aşıq Ələsgərin abidəsinin açılışında iştirak edib

30.09.2024

Bakıda Azərbaycan poeziyasının görkəmli nümayəndəsi Aşıq Ələsgərin heyli kəli ucaldılıb.  

27.09.2024

Usta Abdullanı anarkən..

25.09.2024

Qərbi Azərbaycan İcmasının təşkilatçılığı ilə 2024-2025-ci tədris ili üzrə Ali məktəblərə qəbul imtahanlarında 600-dən yuxarı bal toplamaqla yüksək nəticə göstərərək tələbə adını qazanmış əslən Qərbi Azərbaycandan olan gənclərlə görüş keçirilib.

12.09.2024

XARİCDƏ YAŞAYAN AZƏRBAYCANLI ALİMLƏRİN I FORUMU

06.09.2024

Şirvan Kommersiya Məhkəməsinə böyük məsləhətçi - aparat rəhbəri təyin edilib.

02.09.2024

İndiki tarixi mərhələdə Aşıq Ələsgərə olan böyük ehtiyacımız

03.08.2024

“Nitq və eşitmə qabiliyyəti məhdud şəxslərlə iş” adlı inkluziv layihəyə start verilib

03.08.2024

“MƏDƏNİYYƏTİMİZİN ZƏNGİNLƏŞMƏSİNDƏ AŞIQ ƏLƏSGƏR AMİLİNDƏN İSTİFADƏ MEXANİZMİ” ADLI ELMİ KONFRANS KEÇİRİLİB

01.07.2024

“Mədəniyyətimizin zənginləşməsində Aşıq Ələsgər amilindən istifadə mexanizmi” elmi konfransı iştirakçılarına

29.06.2024

“DƏDƏ ƏLƏSGƏR OCAĞI” KİTABI NƏŞR OLUNUB

27.06.2024

“Qərbi Azərbaycan Kuboku” uğrunda minifutbol turnirinin açılış mərasimi keçirilib

26.06.2024

Vətən anam, Vətən eşqim, ovqatım. 
Yaddan çıxmaz dəyəri var Göyçənin.

21.06.2024

Qərbi Azərbaycan əsilli iki gəncin toy mərasimi təşkil olunacaq. Naxçıvanda “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir.  

21.06.2024

POEZİYA BİLİCİSİ HƏKİM

18.06.2024

Ramiz Əsgər 70 ili belə yaşadı... - MÜSAHİBƏ

24.05.2024

Qədir Aslan yaradıcılığının qoşa zirvəsi

15.05.2024

Ikinci Dünya savaşında həlak olan Aşıq İdris

12.05.2024

9 may 2024-cü ildə “Xəmsə” şadlıq evində Basarkeçər rayon Daşkənd icmasının görüşü keçirilmişdir.

11.05.2024

Nərimanlı kənd sakinləri, o cümlədən Qarabağ müharibəsinin bir qrup iştirakçısı ilə görüş keçirilib. Nərimanlı sakinlərinə üzvlük vəsiqələri TƏQDİM OLUNUB.  

10.05.2024

Basarkeçər rayon Daşkənd icmasının görüşündə tədqiqatçı-jurnalist Araz Yaquboğlunun çıxışı

10.05.2024

Əhliman Əmiraslanov: Azərbaycan xalqının Ulu Öndərə olan məhəbbəti əbədidir

10.05.2024

NARINCI YUXULAR

08.05.2024

ÇİÇƏYİN SÖZ KƏRPİCLƏRİ

08.05.2024

NƏQA MİNMƏK NƏDİR?

08.05.2024

Sona Abbasəliqızı Türkiyədə “İlin tarixi roman yazarı” ödülünə sahib oldu

28.04.2024

Oxuduğu məktəbdə adı əbədiləşən - ŞƏHİD ELŞAD HƏMİDOV.

20.04.2024

Mədəniyyətimizin zənginləşməsində Aşıq Ələsgər amilindən istifadə mexanizmi

16.04.2024

Aşıq Ələsgər xalqımızın Qərbi Azərbaycandan deportasiyası dövrünün qurbanı, canlı şahidi kimi

01.04.2024

ORDA BİR KƏND VAR, UZAQDA... DOĞMA QARAQOYUNLUM - FOTO

26.03.2024

NOVRUZ XALQIMIZIN MİLLİ BAYRAMIDIR!

20.03.2024

Bayram Aslanov “Heydər Əliyevin 100 illiyi” yubiley medalı ilə təltif edilib - Fotolar

19.03.2024

16 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.

16.03.2024

Niyə məhz Qurbani?

04.03.2024

Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO

26.02.2024

Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR

24.02.2024

Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib

24.02.2024

Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı

21.02.2024

Pəmbək. (Göldək)

21.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU

17.02.2024

Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”

16.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN 
 

14.02.2024

Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.

12.02.2024

QOŞABULAQ

06.02.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ

16.01.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI

15.01.2024

60 YAŞIN MÜBARƏK!

15.01.2024
Bütün xəbərlər