1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti elan edildikdə Bala Məzrə kəndi Göyçə gölünün şərq hissəsini əhatə edən və Cümhuriyyətin mübahisəsiz ərazisi sayılan Göyçə dairəsinin tərkibində idi.
Bala Məzrə kəndi Basarkeçər şəhərindən 6 kilometr şimalda, Göyçə gölünün cənub- şərq sahilində, Məzrə düzənliyində yerləşir. 1960-cı illərin ortalarında kəndin şimal hissəsində yeni məktəbin tikintisi zamanı və 1970-ci illərin əvvəlində bu ərazinin yaxınlığında təsərrüfat işləri zamanı tapılan küp qəbirlər, müxtəlif məişət və zinət əşyaları eramızın birinci minilliyinin əvvəllərində Bala Məzrə kəndində ilk türk tayfalarının məskunlaşmasından xəbər verir. 1938-ci illərdə Bala Məzrə kəndində arxeoloji qazıntılar aparan erməni arxeoloqları da buradakı Alban məbədinin VII-VIII əsrlərə, onun ətrafındakı qəbristanlıqdakı daş kitabələrin isə eramızın IV əsrlərinə və türk kultuna aid olduğunu etiraf ediblər.
Bu qəbirstanlıqdakı daş sənduqələrin əksəriyyəti 1938-ci ildə İrəvana aparılsa da, həmin illərdə çəkilmiş fotolardan onların üzərindəki şəkillər və yazılar bu kəndin köklü sakinlərinin islamaqədərki mədəniyyəti, məişəti, adət-ənənəsi haqqında əvəzsiz tarixi məlumatlar çatdırır. Xüsusən də bu sənduqələrdən bir neçəsinin üzərindəki saz çalan insan təsvirləri hələ erkən orta əsrlərdə bu yerlərdə aşıq-ozan sənətinin mövcudluğundan xəbər verir.
1970-ci illərin əvvəlində Bala Məzrə və Böyük Məzrə kəndlərinin arasında, Məzrə çayının sağ sahilindəki kurqanda Azərbaycan və Ermənistan Akademiyalarının Arxeologiya İnstitutlarının əməkdaşlarının birgə apardığı qazıntılar zamanı burada aşkar edilən məzarın Alban şahzadələrindən birinə məxsus olması təsdiqləndi. Bu tapıntı Göyçə ərazisinin, eləcə də Məzrə düzənliyinin Qafqaz Albaniyasının əhəmiyyətli bölgələrindən biri olması faktını təsdiqlədi.
Bala Məzrə kəndində 1988-ci ilə- sonuncu deportasiyaya qədər əhali arasında kökləri şamanizm inancına söykənən müqəddəs dağ kultunun, sehrli daşla yağış yağdırma adətinin, eləcə də bəzi ayinlərdə, and və dualarda onun islama transformasiya olunmuş izlərinin qorunub saxlanması kəndin minillərlə ölçülən qədim tarixindən xəbər verir.
Bala Məzrə kəndi haqqında məlumat verilən ilk tarixi sənəd 1555-ci ilə aiddir. Səfəvilər dövlətinə aid bu sənəddə kənd Məraq adı ilə Səfəvi Azərbaycan dövlətinin Qarabağ bəylərbəyliyinin inzibati vahidlərindən biri kimi göstərilir. 1723-cü ildə Göyçə mahalı Osmanlıların nəzarətinə keçdikdən sonra yaradılmış yeni inzibati bölgüyə görə Məraq İrəvan əyalətinin Məzrəə nahiyəsinin ərazisində olan kəndlərdən biri olub. 1728-ci il aprelin 12-də Əhməd şah Mehmet xan oğlu tərəfindən təsdiqlənərək tuğralanmış “İrəvan əyalətinin icmal dəftəri”nin 16-cı səhifəsində bu barədə müvafiq qeydlər aprılıb. Bu qeydlərdə kəndin sultan xəzinəsinə illik vergisinin 4127 ağça həcmində müəyyənləşdirildiyi göstərilib.
İrəvan xanlığının 1800-cü ilə aid vergi sənədlərində isə kənd “başqa bir adı Məraq olan Bala Məzrə kəndi” kimi göstərilib.
1826-1829-cu illərdə baş vermiş Rusiya-İran, Türkiyə-Rusiya müharibələri zamanı Bala Məzrə kəndi ciddi xətər almayıb və yeni yaradılan erməni vilayətinin idarəçiliyinə verilib. Sənədlərdə Göyçə mahalında o zaman yaşayış üçün yararlı sayılan 59 kəndin siyahısında 51-ci sırada Bala Məzrə kəndi qeyd olunub.
Rəsmi məlumatlara görə, 1831-ci ildə Bala Məzrənin sırf türklərdən ibarət əhalisinin sayı 272 nəfər olub. 1873-cü ildə isə kənddəki 83 evdə 675 nəfər yaşayıb. 1897-ci ildə bu göstərici 1200, 1908-ci ildə 1658, 1914-cü ildə 1731 nəfər olub. XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Bala Məzrədə əhalinin sürətlə çoxalması bir tərəfdən təbii artımla əlaqədar olsa da, digər tərəfdən əverişli coğrafi şəraitinə görə kəndə başqa bölgələrdən də köçənlərin olması ilə bağlı idi. Köçənlər əsasən ətraf mahalların ermənilərlə məskunlaşdırılması zamanı Göyçə gölünün qərb sahillərindən və Şəmşəddil ərazisindən gələnlər idi.
1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti elan edildikdə Bala Məzrə kəndi Göyçə gölünün şərq hissəsini əhatə edən və Cümhuriyyətin mübahisəsiz ərazisi sayılan Göyçə dairəsinin tərkibində idi. 1919-cu ilin aprelində erməni -daşnak qoşunlarının Göyçəyə hücumu zamanı Bala Məzrə əhalisinin demək olar ki, yarısı məhv edildi, kənd isə tamamilə yandırıldı. Əhalinin salamat qalan hissəsi Gədəbəy və Kəlbəcər ərazisinə qaçmağa məcbur oldu. Yalnız Azərbaycanda və indiki Ermənistan ərazisində sovet hakimiyyəti qurulandan sonra türk əhalinin sağ qalanları kəndə qayıda bildilər. 1922-ci il martın 12-də Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistanın Mərkəzi İcrayə Komitələrinin səlahiyyətli konfransının təsdiq etdiyi ittifaq müqaviləsinə əsasən Qərbi Zəngəzur və Dərələyəz mahalları kimi Göyçə dairəsi də Ermənistana verildi. Həmin dövrdə Bala Məzrə kəndində 359 nəfər yaşayırdı. Ancaq sonrakı illərdə də kənd əhalisinin doğma yurd-yuvasına qayıdışı davam etdi. Belə ki, 1926-cı ildə burada 653, 1931-ci ildə isə 912 nəfər yaşayırdı.
1926-cı ildə xaricdə yaşayan ermənilərin Sovet Ermənistanına köçürülməsi zamanı Türkiyədən köçürülənlərin bir qisminin Bala Məzrə və Böyük Məzrə kəndlərində yerləşdirilməsi planlaşdırılmışdı. Ermənistan hökuməti Böyük Məzrədə erməni əhalini kəndin yanından keçən Məzrə çayının sol sahilində yerləşdirməyə nail olsa da, Bala Məzrə kəndinin əhalisinin ciddi etirazından sonra kənddən 1 kilometr aralıda yeni kənd salındı və erməni əhali orada məskunlaşdırıldı. Beləliklə, əsasən Bala Məzrə, qismən isə Göysu və Şişqaya kəndlərinin tarixi əkin torpaqlarında yeni erməni kəndi- Norakert yaradıldı.
1930-cu il sentyabrın 9-da Ermənistan ərazisinin rayonlaşdırılması zamanı Basarkeçər rayonu yaradılarkən kəndin adı “sovet mədəniyyətinə uyğun qaydada” dəyişdirilərək rəsmi sənədlərdə Kiçik Məzrə kimi yazılmağa başlandı.
1947-ci il dekabrın 23-də SSRİ Nazirlər Sovetinin “Ermənistan SSR-dən kolxozçuların və başqa əhalinin Azərbaycan SSR-in Kür-Araz ovalığına köçürülməsi haqqında” 4083 №-li qərarı Bala Məzrə kəndinin də taleyinə təsirsiz ötüşmədi. 1948-53-cü illərdə kənd əhalisinin bir hissəsi “könüllülük prinsipinə əsasən” Azərbaycan SSR-ə köçürüldü. Deportasiyaya məruz qalanlar əsasən Gədəbəy, Göygöl və Bərdə rayonlarının müxtəlif kəndlərində pərakəndə şəkildə, yalnız Tərtər rayonunun Təzəkənd və Cəmilli kəndlərində nisbətən kompakt şəkildə məskunlaşdılar.
1978-ci il yanvar ayının 25-də Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə Basarkeçər rayonunda bir çox kəndlərin tarixi adı dəyişdirildi. Bala (Kiçik) Məzrə kəndinin adı da erməni dilinə tərcümə edilərək Pokr Mazra oldu.
Azərbaycanlı əhalinin öz doğma yurdlarında yaşadığı dövrdə, 1979-cu ildə aparılmış son rəsmi siyahıyaalmanın nəticələrinə görə 290-a yaxın ev olan Bala Məzrə kəndində əhalinin sayı 1973 nəfər olub.
1988-ci il noyabrın 21-dən başlayaraq erməni millətçiləri tərəfindən mühasirədə saxlanan Bala Məzrə kəndinin əhalisi müqavimət göstərsə də dekabrın 7-də güclənən təzyiqlər altında öz doğma kəndlərini tərk edib Azərbaycana köçməyə məcbur oldular. Bala Məzrəlilər kompakt şəkildə əsasən Gəncə, Göygöl, Şəmkir, Tərtər, Daşkəsən və Bakıda məskunlaşıblar. Ermənistan parlamentinin 9 aprel 1991-ci il tarixli qərarı ilə Bala Məzrə toponimi “Pokr Masrik” ilə əvəzlənib.
Qarabağdakı tarixi Zəfərimizdən sonra, 2022-ci il avqustun 3-də Qərbi Azərbaycan İcmasının yaradılması, Azərbaycan Respublikasının prezidenti, Müzəffər Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin bu məsələni dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldırması, eləcə də bu icmanın tərkibində Basarkeçər və Bala Məzrə icmalarının yaradılması dəfələrlə doğma kəndlərindən deportasiya olunmuş, ancaq yenə də öz ata-baba yurdlarına geri dönmüş kənd camaatının yenə də öz doğma ocaqlarına dönüşünə inamı artırıb.
Füzuli Sabiroğlu
Qərbi Azərbaycan İcması Ziyalılar Şurasının üzvü
Oxuduğu məktəbdə adı əbədiləşən - ŞƏHİD ELŞAD HƏMİDOV.
20.04.2024Mədəniyyətimizin zənginləşməsində Aşıq Ələsgər amilindən istifadə mexanizmi
16.04.2024Aşıq Ələsgər xalqımızın Qərbi Azərbaycandan deportasiyası dövrünün qurbanı, canlı şahidi kimi
01.04.2024ORDA BİR KƏND VAR, UZAQDA... DOĞMA QARAQOYUNLUM - FOTO
26.03.2024NOVRUZ XALQIMIZIN MİLLİ BAYRAMIDIR!
20.03.2024Bayram Aslanov “Heydər Əliyevin 100 illiyi” yubiley medalı ilə təltif edilib - Fotolar
19.03.202416 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.
16.03.2024Niyə məhz Qurbani?
04.03.2024Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO
26.02.2024Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR
24.02.2024Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib
24.02.2024Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı
21.02.2024Pəmbək. (Göldək)
21.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU
17.02.2024Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”
16.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN
Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.
12.02.2024QOŞABULAQ
06.02.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ
16.01.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI
15.01.202460 YAŞIN MÜBARƏK!
15.01.2024AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)
Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri
28.12.2023Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR
28.12.2023GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ
27.12.2023AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB
26.12.2023İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI
24.12.2023Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!
24.12.2023Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili
21.12.2023BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI
10.12.2023Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.
07.12.2023Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.
05.12.2023HƏYATDA ÖZÜMÜ XOŞBƏXT ADAM HESAB EDİRƏM Ki, HEYDƏR ƏLİYEVLƏ BİRGƏ İŞLƏDİM
04.12.2023AMEA müxbir üzvü, Basarkeçər rayon icma sədri, professor Nuru Bayramov İnönü Universitetinin “Fəxri Doktoru” seçilib - FOTOLAR.
03.12.2023Bax, biz Göyçə torpağındayıq...
29.11.2023BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR
25.11.2023SƏHRADA YALQIZLIQ
25.11.2023Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO
23.11.2023İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik
21.11.2023“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR
14.11.2023Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib
08.11.2023Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.
07.11.2023Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə
31.10.2023"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.
30.10.2023Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.
28.10.2023“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ
26.10.2023Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR
24.10.2023TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ
21.10.2023Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.
21.10.2023Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə
17.10.2023