Hayların əcdadları e.ə IX-VIIəsrdə mövcud olan Urartu dövlətinin tərkibində yaşamışlar. Urartu və hay dilləri tamamilə fərqli dillərdir. Urartu dilində hay mənşəli söz yoxdur, lakin hay dilində 10-12 faiz Urartu sözləri vardır.
XIX əsrdən haylar Urartu mətnlərini tapıb oxuyandan sonra, Urartu çarlarının adlarını uşaqlarına qoymağa başlayıblar. Onlardan Aramyan (Aram, Aramis şəxs adları), Sarduryan, Rusayan və başqa familiyalar yaranmışdır. IV əsrdə xristian dini qəbul edildikdən sonra Bibliyadan yəhudi mənşəli şəxs adları geniş yayılmışdır. Adam (Adamyan) Aşot " şir " ( ərəb dilindəki Əsəd) , Yelise (Allah qurtuluşdur) haylarda Yeğişe, İvan (Allah əzizləyəndir ) adından haylar İoanesyan, Avanesyan, Ohanesyan soyadı törənmişdir.
Yakov (ayaq dabanı) adı haylarda Hakop, Ebraem ( xalqların atası) adı Abram, və.s. Qədim yunan adlardan Andronik, Artyom; Arakel, Aleksandr; Arkadiy, Stepan, Martiros və başqalarını göstərmək olar. Latın dilindən Pavel ( " əziz ", haylarda Poğosyan) ; Anton (döyüşə girişən ), Klara ( təmiz ) və.s. Farslardan- Arşak, Baqrat, Varaz, Ervand, Nerses,Tiqran Trdat, Meğran və.s Ruslardan- Mravyan (muravey-qarışqa), Lsitsyan (lisa-tülkü),Sergey, Valeri, İqor, Vasili .
Sırf hay dilindəki şəxs adları çox cüzidir: Avetis (qoyun oğrusu ), Xaçatur ( xaç gəzdirən), Arutur (bazar günü), Mkrtç (xaç suyuna çəkən) və.s. Haylarda türk mənşəli adlar əsas yer tutur. Əsas səbəbi də türk dilli xristianlığı qəbul etmiş, indiki ermənilərin entogenezində iştirak etmiş, qıpçaq, ərmən, alban tayfaların birləşməsidir.
Əsas hayların isifadə etdiyi Musa Kalantaklının " Alban tarixi "ində qeyd olunmuş türk mənşəli adlardır. Oruz, Koris, Zober, Aran (Ərən ), Aratan, Asparak, Davtaq, Xoçkor (Qoç Kür) Sanatruk və.s.adlar müasir ermənilərdə geniş yayılmışdır. Onlar uşaqlara qoyduqları alban adlarının qədim türk mənşəli olduğunu bilmirlər. Sonrakı qrupa məxsus olan şəxs adları təmiz türk mənşəli ata, ağa, bala, dədə, qara, sarı, çoban və.s sözlərə fars mənşəli YAN şəkilçisi əlavə olunmaqla Atayan, Ağayan, Balayan və.s. soyadları yaranmışdır.
Bu isə onların içində bu adları daşıyan insanların olduğunu bildirir. Bu qrupa habelə Azər türkçəsindən götürülmüş bərbər, qəssab, daşçı, dərzi, dəllək, zərgər, nalbənd, ciyər və.s. sözlərə yan artırmaqla soyadlar yaranmışdır. Sonrakı dövrlərdə şəxs adlarının bir qismi Azər türklərindən hazır şəkildə götürülmüş, islam dini ilə gəlmiş adlardır. Allahverdi, Aslan, Qaragöz, Eyvaz, Qərib, Əmirxan, Əlixan, Məlik, Mirzə, Murad, Şahnəzər, Şəkər və.s adlardan ermənilərdə Allahverdiyan, Aslanyan, Qaragözyan, Şahnazaryan, Koçaryan, Melikyan, Karamyan və.s. soyadları yaranmışdır.
Ermənilərdə hətta " Kitabi Dədə Qorqud " eposundakı Qorqud adından Korkutyan soyadı da vardır. Göründüyü kimi indiki Ermənistan ərazisində hay mənşəli qədim toponimlər - mahal və əyalət adları olmadığı kimi, hay dilində yaranmış şəxs adları da çox cüzidir. Xristian dini vasitəsilə keçən adlar, yunanlardan və farslardan götürdükləri adlar nəzərə alınmazsa, onlar tarix boyu alban və ərəb mənşəli Azər-türk adları daşımışlar.
Şahlar Hacıyev
Ömürlərə bəzək və töhfə verən ömrünüz bərəkətli olsun!
01.04.2025Bakı qırğınları Mart soyqırımının kulminasiya nöqtəsi idi, amma sonu deyildi
31.03.2025Kəlbəcərdə "Novruz" adətləri
19.03.2025Suraxanıda Novruz bayramı təntənəli qeyd olunub
18.03.202517 mart 2025-ci ildə ADA Universiteti və Qərbi Azərbaycan İcmasının Gənclər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə “Qərbi Azərbaycan mövzusu 100 ildə ” adlı dəyirmi masa keçirilib.
17.03.2025FƏDAKAR ELM VƏ İNSANLIQ MÜCƏSSƏMƏSİ
14.03.2025Əhliman Əmiraslanov: Qərbi Azərbaycan məsələsində əsl ədalətin bərpa olunacağına əminik
11.03.2025FİTRİ İSTEDAD SAHİBİ
08.03.2025Azərbaycan Yazıçılar Birliyində “Adım Ələsgərdi…” kitabının təqdimatı olub
07.03.2025XOCALIYA ƏDALƏT!
26.02.2025Balaxanıda bir əsrlik tarixi olan neft quyusuna “ADNSU-100” adı verilib.
20.02.2025“Tariximizin işığında - Qərbi Azərbaycanın izi ilə”
16.02.2025Gənc vətənpərvər Pensilvaniya Universitetində
16.02.2025Şair-publisist Yusif Nəğməkarın “Ələsgər zirvəsi” kitabının təqdimat mərasimi iştirakçılarına!
13.02.2025Sənin görüşünə sürünə-sürünə də olsa gələrəm, Göyçəm
12.02.2025Paşinyan unudur ki...
11.02.2025ATALARIN YOLU OĞULLARIN YOLUDUR
10.02.2025...yazmasam, gələcəyimizin işığını sönməyə qoymayacaq gənclik məni bağışlamaz.
06.02.2025Gənclər Günü münasibətilə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” mövzusunda tədbir təşkil edilib
01.02.2025MƏŞƏDİ QASIMIN ŞƏHİD NƏTİCƏSİ
01.02.2025GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ
30.01.2025BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - ŞAHMALI QASIM OĞLU QURBANOV
28.01.2025Şirazi İbrahimov Basarkeçər gəncləri tərəfindən “GƏNCLƏRİN DOSTU” adına layiq görüldü.
27.01.2025Mükafat qalibi: "Daha çox gənci elmi fəaliyyətə cəlb edəcəyik"
26.01.2025Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanında 20 Yanvar şəhidlərinin əziz xatirəsini yad edib.
20.01.2025Aşıq Nəcəfin övladları necə qətlə yetirildi?
19.01.2025Qərbi Azərbaycan gənclərinin birliyi tarixi torpaqlarımıza qayıdışın gələcəyinə atılan güclü təməldir
17.01.2025Gümrü avtovağzalı, siyasi büro və 35 qəpiklik daraq - Hikmət Babaoğlu yazır
16.01.2025GÜCLÜ DÖVLƏT
11.01.2025Qərbi azərbaycanlıların doğma yurdlarına qayıtması dayanaqlı sülhün təminatıdır
11.01.2025AŞIQ ƏLƏSGƏR FENOMENİNƏ YENİ POETİK BAXIŞ
11.01.2025
"Yeni dünya düzəninin formalaşmasına Azərbaycanın öz strateji baxışı var"- MÜSAHİBƏ
Ter-Petrosyanın açıq etirafları məhkəmə araşdırması üçün təkzibolunmaz faktlardır ŞƏRH
08.01.2025Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Qərbi Azərbaycana Qayıdış üzrə Təşəbbüs Qrupunun Bəyanatı
08.01.2025Qərbi Azərbaycan İcması Prezident İlham Əliyevin Qərbi azərbaycanlılarla bağlı fikirlərinə dair bəyanat yayıb
08.01.2025Petrosyanın vaxtilə azərbaycanlılarla bağlı səsləndirdiyi ifadələr xalqımıza qarşı deportasiyaların açıq şəkildə bəyan edilməsidir - Ülviyyə Zülfiqar
08.01.2025Bunu hamı bilsin, həm Ermənistan, həm onun arxasında duranlar ki, bu məsələ gündəlikdən çıxmayacaq, o vaxta qədər ki, azərbaycanlılar təhlükəsizlik şəraitində Qərbi Azərbaycana və o cümlədən Qərbi Zəngəzura yerləşəcəklər - Prezident İlham Əliyev
08.01.2025Prezident İlham Əliyev telekanallara müsahibəsində Qərbi Azərbaycan məsələsindən danışıb
07.01.2025AĞAYARIN ŞƏYİRDLİYİ
05.01.2025Qərbi azərbaycanlılara möhtəşəm bir xəbərim var - MÜSAHİBƏ
26.12.2024Dekabrın 26-da Azərbaycanda matəm elan edilib
25.12.2024Şanlı qələbə və İlham Əliyevin ad günü
24.12.2024Prezident cənab İlham Əliyevə "QAİ - Basarkeçər İcması" adından təbrik məktubu.
24.12.2024Dekabrın 21-də Qərbi Azərbaycan İcmasının cari ilin yekunlarına dair Ümumi Yığıncağı keçirilib.
21.12.2024Azərbaycan Prezidenti Rusiya telekanalına müsahibəsində Qərbi azərbaycanlılar məsələsindən danışıb
18.12.2024Şamil Ənvəroğlu şeirlərində fəlsəfi notlar
16.12.2024Qərbi Azərbaycan İcmasının kollektivi Ümummilli Liderin məzarını ziyarət edib
12.12.2024Akif Əli: “Qoy sənə deməsinlər - niyə getmirsən? Qoy desinlər - niyə gedirsən?!”
28.11.2024Londonda yaşayan azərbaycanlı yüksək dərəcəli fəxri ada layiq görülüb
01.11.20241948-1953-CÜ İLLƏRDƏ AZƏRBAYCANLILARIN QƏRBİ AZƏRBAYCANDAN DEPORTASİYASI
22.10.2024
Göyçə.az saytı müstəqil media orqanı olaraq, Oğuz Türklərinin əzəli vətəni - Qərbi Azərbaycanın bütün mahallarının: tarixini, folklor - etnoqrafiyasını, qədim abidələrini, ədəbiyyat və mədəniyyətini; ictimai-siyasi və elm xadimlərinin həyat və yaradıcılığını; qədim Azərbaycan torpaqlarında süni şəkildə yaradılan Ermənistan dövlətinin işğal faktını işıqlandıracaq, yeni nəsilin maariflənməsi üçün öz töhvəsini verəcəkdir.
Təsisçi və baş redaktor: Qılman İman
Baş redaktorun müavini: İlqar İsmayıl
Redaktor: Günay Vəlizadə
E-poçt: [email protected]
