Kitab danışır - Xalqların və Kütlənin psixologiyası.

18:28 / 06.05.2019
Baxılıb: 3008

Goyce.az saytı Sosial psixologiyanın yaradıcılarından biri, kütlə psixologiyası üzr mütəxəssis Qustav Le Bonun "Xalqların və Kütlənin psixologiyası" kitabından seçmələr təqdim edir.

Fərdin məruz qaldığı və onun davranışını idarə edən təsirləri mexanika dilinə çevirsək, deyə bilərik ki, onların üç növü olur.

Birincisi və çox ehtimal ki, ən mühümü əcdadların təsiri, ikincisi, doğma valideyinlərin təsiri, üçüncüsü, bir qayda olaraq ən güclüsü hesab olunan, lakin əslində ən zəifi - mühitin təsiri. 
Bu sonuncusu - mühitin təsiri adı altında insanın bütün həyatı boyu və əlbəttə, tərbiyyə olunduğu müddətdə məruz qaldığı müxtəlif fiziki və mənəvi təsirlər kimi başa düşülərsə, o, yalnız çox cüzi dəyişikliklər əmələ gətirir. İrsilik fiziki və mənəvi təsirləri uzun bir dövr ərzində eyni bir istiqamətdə topladıqda mühit real təsir göstərməyə başlayır.

Mühit, şərait, tərbiyə əlavə psixoloji xüsusiyyətlərə təsir edir.

Ruhi orqanizmlər də növlərin anatomik əlamətləri kimi dəyişməz əsas xasiyyətlərə malikdir. Öz ruhi orqanizmimizdə cürbəcür xarakterik keyfiyyətlərə malik oluruq, lakin şərait onların üzə çıxmasına heç də həmişə imkan yaratmır.

Sivilizasiya yaratdığı şəraitlə bir qrup adamı hədsiz zənginləşdirir və bunun labüd nəticəsi cürbəcür cinayətlərə gətirib çıxarırsa, başqa bir qrupa böyük ehtiyac yaradaraq onları təmin etmək üçün heç bir vəsait vermirsə, bu zaman ümumi narazılıq əmələ gələ bilər ki, bunlar da insanların davranışına təsir göstərər və cürbəcür çevrilişlərə gətirib çıxarar.

İnsan indiki və gələcək maraqlarını müqayisə etdikdə, qarşısına məqsəd qoyub ona inadla nail olmaq istədikdə, artıq böyük irəliləyişə nail olur.
Mənəviyyat şüurun yox, xarakterin törəməsidir. Xalqların əzəməti ilk öncə onların mənəviyyat və əxlaq səviyyəsindən asılıdır. Xalqın ağlı yox, xarakteri onun tarixdə inkişafını müəyyən edir. 

Cəmiyyətlər, dinlər və imperiyalar ağla yox, xarakterə əsaslanırlar.

Xarakterlər xalqlara duymaq və hərəkət etmək imkanını verir. Onlar həddindən çox düşünüb, həddindən çox müzakirə etməklə heç vaxt böyük uğur qazanmayıblar.
Xarici mühitdən təəssüratlanıb ruhi xüsusiyyətlərə görə fərqlənən hər bir fərd başqalarından tamamilə fərqli duyur, düşünür, hərəkət edir.
Xalq çox şey itirə bilər, bütün mümkün faciələrə məruz qala bilər və yenə ayaq üstə qalxmağı bacarar. Əgər o öz ruhunu itiribsə, demək o hər şeyini itirib və bir də o heç vaxt ayağa qalxa bilməz.

Konstitusiyanın və idarə formasının xalqın taleyində həlledici rol oynamasına inanmaq uşaqlıq xülyası kimi bir şeydir. Xalqın taleyi zahiri keyfiyyətlərdə yox, yalnız və yalnız onun özündədir.
Dünyanı idarə edən yeni dinlərin, qitədən-qitəyə uzanan nəhəng imperiyaların, Avropanı alt-üst edən böyük dini və siyasi inqilabların əsasını alimlər, rəssamlar, filosoflar deyil, kifayət qədər görkəmli ideyaların yayılması üçün öz həyatını belə qurban vermiş adamlar qoymuşlar. 

Nə qədər ki, güclü əqidə eynilə güclü əqidəyə rast gəlməyibsə, o yenilməzdir.

Tanrıların insana verdiyi və yalnız onun verə bildiyi bir şey var, o da ki, xoşbəxtlik gətirən ruhi vəziyyətdir. Heç bir fəlsəfə hələ heç vaxt bunu həyata keçirə bilməyib. Lakin ruhi vəziyyətlərin hamısında xoşbəxtlik yoxdur. Xoşbəxtlik şəraitdən o qədər də asılı deyil, lakin iç dünyamızın vəziyyətindən çox asılıdır.Cəmiyyət öz varlığını itiməmək üçün birinci növbədə insanı xoşbəxt edən ruhi vəziyyəti yaratmaq üçün vasitələr tapmalıdır.

Xoşbəxtlik bizim özümüzdədir, özümüzün yaratdığımızdır, demək olar ki, heç vaxt özümüzdən kənarda deyil.

Xalqların mövcudluğunda dini ruh başlıca siyasi rol oynadı. Əlbəttə, allahlar ölməz deyillər, dini ruh əbədidir. Müvəqqəti yuxuya verilmiş dini ruh yeni din yaranan kimi oyanır.
Qarabasmadan əziyyət çəkən bir peyğəmbərin şöhrəti qədim yunan-roma dünyasına qalib gəlmək üçün lazımi qüvvəni yaratdı. 
Hansısa naməlum rahib Lüter Avropanı oddan, qılıncdan keçirtdi. Lakin kütlələr arasında Halileyin və Nyutonun səsi heç bir əks-səda vermədi. Dahi ixtiraçılar sivilizasiyanın gedişatını sürətləndirirlər. Qarabasmalardan əziyyət çəkən fanatiklər isə tarix yaradırlar.

Dünya ruhən alçaqlar üçündür. Lakin bu şərtlə ki, onlar çox güclü inama malik olsunlar. Filosofların çox zaman məhv etmək üçün əsrlər boyu çalışdıqları şeyi möhkəm əqidəli adamlar bir günə yaradırlar.
Fəaliyyətsiz qalan hər hansı orqan az sonra işləmə qabiliyyətini itirir. Mağara göllərində yaşayan balıqlar əvvəl-axır görmə qabiliyyətini itirir və nəhayətdə, bu atrofiya irsi xarakter daşıyır... Eyni zamanda öz növbəsində beyin hüceyrələri fəaliyyətsiz qalanda daha işləmədiyi kimi, əmələ gəlməsinə əsrlər tələb olunan cəsurluq, təşəbbüskarlıq, işgüzarlıq, enerji və başqa bu cür psixi keyfiyyətlər tez-tez istifadə olunmayanda sürətlə silinə bilərlər. Hər hansı bir xalqa mədəniyyətin yüksək pilləsinə qalxmaq üçün həmişə çox vaxt lazım gəlməsi, cırlaşmaq üçünsə çox qısa müddət gərək olması faktı da bununla izah edilir.

Müasir sivilizasiya üçün əsl təhlükə ondadır ki, insanlar inamın əsaslandığı prinsiplərin mütləq dəyərinə inam itiriblər. 
Xalq üçün ən qorxulu vaxt onun köhnə ideyalarının ölü tanrıların gecələdiyi qaranlıq zirzəmilərə salındığı vaxtdır.
Tarixi hadisələrin çoxu bilavasitə dini etiqadların dəyişməsindən əmələ gəlib. Bəşəriyyətin tarixi həmişə onun allahlarının tarixinə paralel olub. Xülyalarımızın bu bəhrələri o qədər güclü təsirə malik idi ki, hətta onların adlarının dəyişməsi dərhal dünyanın çökməsinə gətirib çıxarırdı.

Dövrümüzü səciyyələndirən əsas xüsusiyyət məhz fərdlərin şüurlu fəaliyyətinin kütlənin şüursuz fəaliyyəti ilə əvəzlənməsidir...

Sosial hadisələri öyrənən filosof həmişə yadda saxlamalıdır ki, onların nəzəri əhəmiyyətlə yanaşı, həm də praktik dəyəri var və sivilizasiyaların təkamülü baxımından yalnız sonuncu müəyyən əhəmiyyət kəsb edir.
Sırf ədalət nəzəriyyəsinə əsaslanan qaydalar vasitəsi ilə kütləyə rəhbərlik etmək olmaz. Onu təsirləndirən və cəzb edə bilən şeyi axtarıb tapmaq lazımdır. Çox vaxt kütlə cinayətkar olur, lakin o, həm də çox vaxt qəhrəman olur.

Hansısa sivilizasiyanı təhlil edərkən, biz görürük ki, gerçəklikdə onun həqiqi dayağını möcüzə və əfsanələr təşkil edir. Tarixdə görüntü həmişə gerçəklikdən daha önəmli rol oynamışdır, qeyri-real həmişə realı üstələyir.

Qaliblərin qüdrəti və dövlətin gücü məhz xalqın xəyallarına əsaslanır.

Kütləni, başlıca olaraq, onun xəyallarına təsir göstərməklə, öz arxasınca aparmaq olar...
Kim kütlənin xəyalına təsir göstərmək məharətinə malikdirsə, o da kütləni idarə etmək qabiliyyətinə malikdir.
Kütlə üçün ya Allah olmalısan, ya da heç kim. Kütlə dinə möhtacdır. Çünki bütün siyasi, ilahi və sosial inanclar yalnız mübahisə qəbul etməyən din forması kəsb etdikdə mənimsənilir.
Kütlə heç zaman həqiqətə can atmamışdır; o, xoşuna gəlməyən gerçəkdən üz döndərir və onu cəlb edən yanılmaya itaət etməyə üstünlük verir.

Kim kütləni aldatmağı bacarsa, asanlıqla onun hakiminə çevrilir, kim kütləni ağıllandırmağa çalışsa, həmişə onun qurbanına çevrilir.
Yalnız başçılar inam yarada və kütləni təşkil edə bilər. Başçı, adətən, özü əvvəlcə aparan yox, aparılanlar sırasında yer alır. Bunlar hərəkət adamlarıdır. Onlar uzaqgörənliyə malik deyillər, çünki uzaqgörənlik, adətən, şübhələrə və hərəkətsizliyə gətirib çıxarır. Çox vaxt başçılar əsəbləri oyanıq, yarımdəli adamlar olur.
Kütlənin ruhunda azadlıq yanğısı deyil, tabeçilik tələbatı üstündür; kütlə itaət etməyə o dərəcədə təşnədir ki, özünü onun hökmranı elan edən şəxsə instinktiv surətdə itaət edir.
Qanunları artırmaqla bərabərlik və azadlığı daha yaxşı təsbid edə biləcəklərini düşünməyə vadar edən xülyanın qurbanları olan xalqlar hər gün özlərinin üzərinə ən ağır zəncirlər vururlar.

Hazırladı: Şəfaqət Cavanşir


Etiket:
Xəbərlər

16 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.

16.03.2024

Niyə məhz Qurbani?

04.03.2024

Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO

26.02.2024

Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR

24.02.2024

Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib

24.02.2024

Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı

21.02.2024

Pəmbək. (Göldək)

21.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU

17.02.2024

Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”

16.02.2024

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN 
 

14.02.2024

Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.

12.02.2024

QOŞABULAQ

06.02.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ

16.01.2024

DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI

15.01.2024

60 YAŞIN MÜBARƏK!

15.01.2024

AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)

12.01.2024

Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri

28.12.2023

Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR

28.12.2023

GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ

27.12.2023

AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB

26.12.2023

İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI

24.12.2023

Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!

24.12.2023

Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili

21.12.2023

BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI

10.12.2023

Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.

07.12.2023

Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.    

05.12.2023

HƏYATDA ÖZÜMÜ XOŞBƏXT ADAM HESAB EDİRƏM Ki, HEYDƏR ƏLİYEVLƏ BİRGƏ İŞLƏDİM

04.12.2023

AMEA müxbir üzvü, Basarkeçər rayon icma sədri, professor Nuru Bayramov İnönü Universitetinin “Fəxri Doktoru” seçilib - FOTOLAR.

03.12.2023

 Bax, biz Göyçə torpağındayıq...

29.11.2023

BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR

25.11.2023

SƏHRADA YALQIZLIQ

25.11.2023

Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO

23.11.2023

İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik

21.11.2023

“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR

14.11.2023

Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib

08.11.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.

07.11.2023

Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə

31.10.2023

"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.

30.10.2023

Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.

28.10.2023

“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ

26.10.2023

Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR

24.10.2023

TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ

21.10.2023

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.

21.10.2023

Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə
Qərbi Azərbaycan İcmasının TƏBRİKİ

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb və çıxış edib.

15.10.2023

"News.ru" informasiya agentliyi “Səbir və uzaqgörənlik: İlham Əliyev ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası missiyasını necə yerinə yetirdi” adlı məqalə dərc edib.

15.10.2023

Mərhəmlik və mərhəmət nümunəsi

09.10.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayon icmasının üzvləri ilə görüş keçirilib

07.10.2023

TÜRK DÜÇÜNCƏSİ ELMİ VƏ BƏDİİ MÜSTƏVİDƏ

05.10.2023
Bütün xəbərlər