Tofiq Yusifin şeirləri

Deyirsiz, neyniyim, "Yeraz"dı, deyin?

Vətən torpağından bir ovuc tapıb,
Tökün gözlərimə, murazdı, deyin.
Mənim taleyimə kimlər qarğayıb,
Bu qara günləri kim yazdı, deyin?

Yerliyəm, gəlməyəm, ya hər kiməmsə, 
Öz doğma yurdundan didərginəmsə.
Vətəndən vətənə mən sürgünəmsə,
Deyirsiz, neyniyim, "Yeraz"dı, deyin?

Mən sənə qardaşam, sənsə mənə yox, 
Belimə od şəllə, amma tənə yox.
Kim gəldi, kim getdi... ümid yenə yox,
Keçən yaz olmadı, bu yazdı, deyin.

Mən necə sovuşum bu daş yığımdan?!
Çömçələr pay umur çay qaşığımdan.
Araz topuğumdan, Kür aşığımdan, 
Xəzər də, Göygöl də dayazdı, deyin.

Bir fürsət düşübdür, kefdir, eləyin,
Ərşi dayandırın, Yeri əyləyin.
Daim biz yazığa yalan söyləyin,
Şüşəni göstərib, almazdı, deyin.

Unuda bilmirəm ötən çağları, 
Düşdü püşkümüzə bəxtin ağları.
İçin dəryaları, udun dağları,
Bunlar mədəmizə çox azdı, deyin.

Nə olar yaşasa bu xalq adamtək?
Namərdlər qoyur ki, bir ağ gün görək?
Qışın soyuğunda buğlanın, neynək
Yayın istisinə ayazdı, deyin.

Dodaq büzənlər var ah-vayımıza,
İllər yüklənibdi hər ayımıza.
Bizim: "Vətən!"-deyən harayımıza
"Bu nə zurna-qaval, nə sazdı?"-deyin.

İnsanı Yaradan gərək yarıda,
Bizdən üz döndərib Ulu Tanrı da.
Döyün başımıza, döyün, sonra da:
"Bu qapaz qiymətli qapazdı"-deyin.

Neyləyək dünyanın qulağı karsa?!
Məni yada salın zirvələr qarsa...
Harda Tofiq Yusif imzası varsa,
Siz onun yerinə Arazdı, deyin.

Möcüzələr dünyası

Bura yaşıl möcüzədir, möcüzə.
Heyrətimin zirvəsinə çatmışam.
Oturmuşam bir bulaqnan diz-dizə,
"Segah"ının ovsununa batmışam.

Meşələri nəğmə dolu dünyadı,
Dərə var ki, eşitməyib gün adı.
Bir gözəli məni yaman qınadı -
Ürəyimi təbiətə satmışam.

Hər talanın göz muncuğu - bulaq var,
Gül-çiçəyi dizlərimi qucaqlar.
Məni elə sehirləyib bu dağlar
Bilməmişəm, ayaq üstə yatmışam.

Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

"Hər kəs yüz il yaşamasa,
Günah onun özündədir."
Osman Sarıvəlli

Yüz il yox ey, əllicə il, ay qağa,
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!
Göz görməyə, dil dinməyə qadağa,
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

Varlığında min ağrının əli var,
Çox "yox"ları əvəzləyən "bəli" var.
Dəli edib, deyirlər ki, dəli var,
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

Yurd-yuvamız para-para olandan,
Ciyər vərəm, ürək yara olandan;
Qarabağda "qatıq qara olandan"
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

Bilmək olmur qanun düzdür, ya hənək?
Başımızın üstündədir dəyənək.
Bu dünyada adam oğlu adamtək
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

Dərd öldürüb torpağı da, daşı da,
Yaxşı var ki, ömrünüzü yaşada?
Cavanlaşır ölümlərin yaşı da...
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

Tanrı göydə qarğışları eşidir,
Tamahkar var, aslan, qaplan dişidir.
Vallah, ölmək indi kişi işidir,
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

"Çoxmərtəbə bazarlar"da haqq itdi,
Loxmasını yeyən varsa, igiddi.
Öldürürlər, deyirlər ki, tez getdi,
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

Yazılanlar elə qalır kağızda,
Kasıblıqdan dad itibdir ağızda.
Çıxan səsi batırırlar boğazda.
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

Tofiq Yusif bu cahandan bezibdir,
Dərd-ələmdən, ah-amandan bezibdir.
Təngə gəlib, daha candan bezibdir,
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!
Yaşamağa qoyurlar ki, adamı?!

Bayquş kişilər

Qiybət ölçüsüdür bəzi adamlar,
Vaxtını əridir müftə, havayı.
Bunların üzündə hər nə desən var
Həyadan savayı, ardan savayı.

Çeynənə-çeynənə sözlər çürüyüb,
Qiybət qazanında yüz ilin pası.
Şəhəri bürüyüb, kəndi bürüyüb
Qiybət uğultusu, qiybət dalğası.

Qiybətlə batır gün, açılır sabah,
Bunlar böhtan əkir, bunlar şər əkir.
Beləsini bığlı görəndə, vallah,
Adam öz bığından xəcalər çəkir.

Bir gündə mininə qara söz yıxar
“Ayaqlı yalana yorğan kişilər”.
Qiybətdə pələnglə vuruşa çıxır
Evdə arvadından qorxan kişilər.

Sinələr qiybətlə boşalar, dolar,
Bilməzlər şərəf nə, kişilik nədir.
Papaq var, yaylığa dəyişmək olar,
Yaylıq var, on papaq qeyrətindədir.

Hardan baş alıbdır bu qiybət çayı?
Ağızlar – aşuzən, boğazlar – xəlbir.
Bunlara nə deyək? Adamın, axı,
“Əclaf!” sözünə də heyifi gəlir.

Sarmaşıbdır bizə bu pis-kişilər,
Hörmətdən salıbdır kişi adını.
Bir az qurdalasan, belə kişilər
Qiybətini qırar öz arvadının.

Adı kişi olan bayquşlara bax! 
Allahın bir ucuz ölümü hanı?
Üzdə "Vətən" deyib, arxada ancaq
Bir anda satarlar Azərbaycanı!

Sözdə bir-birinə heykəl yonarlar,
Bunların hər biri şər yüklü “nər”miş.
Babəki dünyaya verən analar,
Qiybət kisəsi də doğa bilərmiş!

Çiçək gözümdəki şehdən duruydun

Sən mənim gözümdə ulduzdan təmiz,
Çiçək gözümdəki şehdən duruydun.
Sən mənim gözümdə aylı bir dəniz,
Göylərdən süzülən tanrı nuruydun.

Kirimiş qəlbimdə keymişdi qəhər,
Mürgülü dərdimə qucaq olmuşdun.
Başına dönürdüm hər axşam–səhər –
Mənə pir olmuşdun, ocaq olmuşdun.

Səni nərgiz bildim, bənövşə bildim,
Ətrin dodağımda, dilimdə hələ.
Sən necə, sən necə dəyişə bildin
Əlinin istisi əlimdə hələ?!

Dəyişdin, bir sevda boynunu burdu,
Dəyişdin payızın havası kimi.
Dağıldı bir eşqin yuvası, yurdu,
Dağıldı qaranquş yuvası kimi.

Mən elə bilirdim saf bir bulaqsan,
Suyun şərbət imiş... zəhərli şərbət.
Sən – ürəyin boyda meyxoş qılıncsan,
Mən – ürəyim boyda sevgi-məhəbbət.

Bu, sevgi deyildi, zəncir gəmirən
Allahsız-bəndəsiz bir dəliydi bu.
Minillik bərəni-bəndi sümürən,
Dərəni laxladan dağ seliydi bu.

Səninsə ürəyin sınıq bir körpü,
Bu selin qanadı toxundu, uçdu.
Gözlərin – hamının baxdığı güzgü,
Varlığın büsbütün günahdı, suçdu.

Əlbət qol açmısan çox sarmaşığa,
Həvəslər şəhdindən güllənib gedib.
Çətin öyrənərsən bir də işığa –
Yorğun duyğuların lillənib gedib.

Sən mənim sinəmdə mərmi qəlpəsi,
Bəxtimə atılan qara daş oldun.
Sən, özün-özünün quru kölgəsi,
Nəfsinə qul oldun, qaravaş oldun.

Könlümdən od qalxır, alov yüksəlir,
Gör kimə inandım, ay Allah, kimə?!
Dünyada bir sənə yazığım gəlir,
Bir də öz didərgin məhəbbətimə.