4200 illik demokratik türk seçki sistemi – Qut Eli

23:41 / 05.03.2018
Baxılıb: 1302

E.ə. 2200-2109-cu illərdə türkdilli QUT tayfalarının qurduğu QUT ELİ qədim Dünya tarixində bənzəri olmayan bir dövlətdir. Qut eli dünyada ilk demokratik qurumlu dövlət idi. Şumer, Elam, Akad kimi böyük dövlətləri özünə tabe edən bu dövlətin vaxtında 100 il boyunca bütöv regionda sabitlik hökm sürürdü.Vaxtilə ümumiləşdirici mahiyyət daşıyan subar, saqa, hun, türk, oğuz, qıpçaq etnonimi kimi, 1500 il ərzində QUT adı bəzi hallarda Dəclə-Urmu hövzəsində türklərin ümumi adına çevrilə bildi. Qut eli Ön Asiyada nüfuzu altında olan ölkələrə görə tarixdə ilk türk imperiyasi oldu.Maraqlı cəhət ondan ibarətdir ki, dövlətin başçıları seçki ilə seçilirdi.21 hökmdardan ibarət, bir dəfədən artıq seçilməyən elbəyilərin hakimiyyət illərini təqdim edirik.2200-2198 – Nita, 5il (1 il əskik)2197-2192 – İngeşuş, 6 il2191-2186 – Sarlaqab, 6 il2185-2180 – Yarlaqaş, 6 il2179-2174 - Elulumeş 6 il2173-2169 – İnimabakeş, 5 il (1 il əskik)2168-2163 – İnqeşuş, 6 il2162-2157 - Yarlaqab 6 il2156-2151 (---------) 6 il2150-2148 – (---------) 3 il2147- 2145 – İbate, 3 il2144-2142 – Yarlaqab, 3 il2141-2140 - Kurum 1 il (2 il əskik)2140-2138 – Habilkin, 3 il2137-2136 – Laerabum, 2 il2135-2134 – İrarum, 1il (1il əskik)2133-2132 – İbranum, 1 il (1 il əskik)2132-2131 – Hablum, 2 il2130-2124 - Puzur Suen, 7 il2123-2117 – Yarlaqanda, 7il2116-2110 – Sium, 7 il2109-... Tirikan, 40 günBu sıralamada diqqəti çəkən 4 müxtəlif seçim ilidir. Qut Elinin bir əsirlik dövründə bu seçim müddəti üç dəfə dəyişdirilib: 6 illik elbəyilik 3 ilə endirilib, sonra 2-yə salınıb, nəhayət 7 il müəyyən edilib. Elbəyilərin hakimiyyət dövrünün nədən yarımçıq qalması aydın deyil. Qut elində bir əsr savaş olmadığı üçün hakimiyyət müddətinin ya xəstəlikdən, ya da yarıtmazlıqdan yarımçıq qaldığı güman edilir.Siyahanın verdiyi əsas informasiya budur ki, ətrafdakı oturuşmuş dövlətlərdən fərqli olaraq, Qut elinin yarada bildiyi stabilliyin səbəblərindən biri, elbəyilərin seçim yolu ilə hakimiyyətə gəlməsi idi. Saray çevrilişinə yol verməyən seçki üsulu həm də daxili hakimiyyət davasının qarşısını alır, hakimiyyətə iddialı şahzadələrin gücə, hiyləyə əl atıb hökmdar ola bilməsi bu sistemdə yoxdur. Ona görə də 2200-ci ildə seçilmiş ilk elbəydən tutmuş son elbəyə qədər hamısının seçki ilə dövlətin başına keçdiyini görürük.Müqayisə üçün deyək ki, məşhur Hammurapinin soyu I Babil sülaləsində ( e.ə.1894-1595 ) üç əsr boyunca atadan oğula keçən irsi hakimiyyətin cəmi 11 hökmdarı olub.Bir əsrlik Qut elində isə 21 rəhbər seçilib.Demokratik seçkinin gücü onda idi ki, seçim ilinin dəyişməsindən asılı olmayaraq, seçilən elbəyi ona ayrılan vaxtı başa vurmalı idi. Yalnız müstəsna hallarda istefa məsələsi gündəmə gətirilirdi.Aydındır ki, Qut elində ciddi qayda-qanun olmuş, alınan qərarlara şərtsiz əməl edilimişdi. Dünya dövlətçilik tarixində ilk demokratik seçkiləri gerçəkləşdirən türk boyu qədim Azərbaycanda protoazər boylarından olan QUTLAR idi.Ön Asiya və digər müsəlman ölkələri içində 1918-1920-ci illərdə yaradılmış Azərbaycan Demokratik Cumhuriyyəti ilk demokratik dövlət sayılır, lakin qaynaqlar və tarix Azərbaycanda hələ 4200 il əvvəl demokratik dövlət qurumu olduğunu ortaya çıxarır.Şahlar Hacıyevteleqraf.com

Etiket:
Xəbərlər

Leyla Əliyevanın doğum günüdür
 

03.07.2025

RƏSULLU ŞƏHİDLƏRİ

03.07.2025

İslam Ələsgərli – 100

23.06.2025

Gürcüstanda azərbaycanlı alimin elmi araşdırmalarından bəhs edən məqalə dərc olunub

20.06.2025

Novrəs İmanla Ayrım Əhmədin ikinci deyişməsi

18.06.2025

BİR SÖZÜN SEMANTİKASI  VƏ YA  “AŞIĞIN QURBAN ÖLDÜRMƏSİ”

11.06.2025

QAİ - Basarkeçər İcması adından təbrik edir, cansağlığı və yeni uğurlar arzulayırıq.

11.06.2025

Naxçıvan Kikboksinq İdman Klubunun açıq birinciliyi keçirilib

04.06.2025

“Qərbi Azərbaycan Kuboku” uğrunda II minifutbol çempionatının açılış mərasimi keçirilib

02.06.2025

Prezident: "İrəvan qazılığının fəaliyyətinin bərpası tarixi ədalətin təmin olunmasıdır"

26.05.2025

Professor Mahirə Hüseynova ermənilərə cavab verdi - FOTO

22.05.2025

Ulu Öndərin adı Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazılıb ŞƏRH

10.05.2025

ADNSU-da “Heydər Əliyev və Azərbaycanın Suverenlik Yolu” mövzusunda tədbir keçirilib

08.05.2025

İkinci Dünya savaşında  Pəmbək azərbaycanlılarının iştirakı yeni informasiyalar işığında

07.05.2025

Aşıq Ələsgər xalq dilinin ədəbi dilimizə çevrilməsi missiyasının “nidasını qoydu”.

06.05.2025

Aşıq Ələsgərin yaradıcılığında qadın obrazlarına elmi baxış...

26.04.2025

Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzi və Filologiya fakültəsinin birgə təşkilatçılığı ilə “Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində “Qədim yurd yerlərimiz, söykökümüz – Aşıq Ələsgər” adlı tədbir keçirilib.

24.04.2025

Ömürlərə bəzək və töhfə verən ömrünüz bərəkətli olsun!

01.04.2025

Bakı qırğınları Mart soyqırımının kulminasiya nöqtəsi idi, amma sonu deyildi

31.03.2025

Kəlbəcərdə "Novruz"  adətləri

19.03.2025

Suraxanıda Novruz bayramı təntənəli qeyd olunub

18.03.2025

17 mart 2025-ci ildə ADA Universiteti və Qərbi Azərbaycan İcmasının Gənclər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə “Qərbi Azərbaycan mövzusu 100 ildə ” adlı dəyirmi masa keçirilib.

17.03.2025

FƏDAKAR ELM VƏ İNSANLIQ MÜCƏSSƏMƏSİ

14.03.2025

Əhliman Əmiraslanov: Qərbi Azərbaycan məsələsində əsl ədalətin bərpa olunacağına əminik

11.03.2025

FİTRİ İSTEDAD SAHİBİ

08.03.2025

Azərbaycan Yazıçılar Birliyində “Adım Ələsgərdi…” kitabının təqdimatı olub

07.03.2025

XOCALIYA ƏDALƏT! 

26.02.2025

Balaxanıda bir əsrlik tarixi olan neft quyusuna “ADNSU-100” adı verilib.

20.02.2025

“Tariximizin işığında - Qərbi Azərbaycanın izi ilə”

16.02.2025

Gənc vətənpərvər Pensilvaniya Universitetində

16.02.2025

Şair-publisist Yusif Nəğməkarın “Ələsgər zirvəsi” kitabının təqdimat mərasimi iştirakçılarına!

13.02.2025

Sənin görüşünə sürünə-sürünə də olsa gələrəm, Göyçəm

12.02.2025

Paşinyan unudur ki...

11.02.2025

ATALARIN YOLU OĞULLARIN YOLUDUR

10.02.2025

...yazmasam, gələcəyimizin işığını sönməyə qoymayacaq gənclik məni bağışlamaz.

06.02.2025

Gənclər Günü münasibətilə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” mövzusunda tədbir təşkil edilib 

01.02.2025

MƏŞƏDİ QASIMIN ŞƏHİD NƏTİCƏSİ

01.02.2025

GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ

30.01.2025

BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - ŞAHMALI QASIM OĞLU QURBANOV

28.01.2025

Şirazi İbrahimov Basarkeçər gəncləri tərəfindən “GƏNCLƏRİN DOSTU” adına layiq görüldü.

27.01.2025

Mükafat qalibi: "Daha çox gənci elmi fəaliyyətə cəlb edəcəyik"

26.01.2025

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanında 20 Yanvar şəhidlərinin əziz xatirəsini yad edib.

20.01.2025

Aşıq Nəcəfin övladları necə qətlə yetirildi?

19.01.2025

Qərbi Azərbaycan gənclərinin birliyi tarixi torpaqlarımıza qayıdışın gələcəyinə atılan güclü təməldir

17.01.2025

Gümrü avtovağzalı, siyasi büro və 35 qəpiklik daraq - Hikmət Babaoğlu yazır

16.01.2025

GÜCLÜ DÖVLƏT

11.01.2025

Qərbi azərbaycanlıların doğma yurdlarına qayıtması dayanaqlı sülhün təminatıdır

11.01.2025

AŞIQ ƏLƏSGƏR FENOMENİNƏ YENİ POETİK BAXIŞ

11.01.2025


"Yeni dünya düzəninin formalaşmasına Azərbaycanın öz strateji baxışı var"- MÜSAHİBƏ

10.01.2025

Ter-Petrosyanın açıq etirafları məhkəmə araşdırması üçün təkzibolunmaz faktlardır ŞƏRH

08.01.2025
Bütün xəbərlər