Azərbaycan xalqı tarixən Allah dostları olan övliyalara, diyar-diyar dolaşan dərvişlərə və peyğəmbər soyundan gəldikləri üçün seyidlərə xüsusi rəğbət bəsləmiş, onlara sahib çıxmış və qorumuşdur. Təsadüfi deyil ki,öz ölkələrində təqiblərə, əzab-əziyyətlərə məruz qalmış və qətl edilmək təhükəsi ilə üzləşən peyğəmbər övladları zaman-zaman Azərbaycana pənah gətirmişdir. Əhlibeytdən olnlara buranın əhalisi tərəfindən daima rəğbət bəslənmiş və qucaq açılmışdır. Bu diyarın insanlarında ALLAH dostlarına olan sevgi o qədər böyük olmuşdurki, hətta müqəddəs bildikləri övliyaların vəfatlarından sonrada yaşadıqları yerləri və məzarları ziyarətgah və pirlərə çevrilmişdir. Təbii ki, ALLAH-ın seçilmiş dostlarına olan sevgi həmdə bizim xalqın ALLAH-a olan sevgisinin təzahürüdür.
Azərbaycanda övliyalaın adı ilə bağlı çoxlu sayda ziyarətgahlar mövcuddur ki, bu ziyarətgahlardan ikisidə Abşeron rayonunun Hökməli kəndində yerləşən Sufi Həmid qədəmgahları və yaxud sakinlər arasında deyildiyi kimi Sufi Həmid pirləridir. Tarixi orta əsrlərə olan aid bu iki ziyarətgahın yaranma səbəbləridə olduqca maraqlıdır.
Sufi Həmid adlı böyük övliya ilə əlaqədar bu ziyarətgahlarda Sufi Həmidin və yaxud yaxınlarına məxsus məzarları yoxdur. Bəs o zaman kimdir bu Sufi Həmid və ziyarətgahlar niyə sakinlər arasında müqəddəs hesab edilir? Təəssüf ki, mənbələrdə Sufi Həmid haqqında o qədər də geniş məlumat yoxdur. Yalnız Sofi Həmidin 14-cü əsrdə Azərbaycana səfər etmiş molla tacir olduğu və yaxud bəktaşiyyə tərqətinin qollarından birinə mənsub bir sufi şeyxi olduğu qeyd edilir.
Rəvayətə görə ömrünün sona çatdığını anlayan Sufi Həmid müridlərinə və övladlarına vəfatından sonra nəşini ağ dəvənin üzərinə qoyulmasını və dəvə harda çökərsə orda dəfn edilməsini vəsiyyət edir. Yaxınları və müridləri vəfat etmiş Sufi Həmidin cansız bədənini ağ dəvənin üzərinə qoyub yola düşürlər.
Ağ dəvə birinci dəfə Hökməli kəndinin giriş çökür və hamı məzarın orada qazılmasına hazırlaşdığı anda gözlənilmədən ayağa qalxan dəvə yola düşür. İlk çökdüyü ərazidən bir qədər aralanan dəvə ikinci dəfə yenidən Hökməli kəndinin başqa səmtində dizləri üstə çökür.Lakin yenidən ayağa qalxaraq 40-km ərazini durmadan qət edən dəvə üçüncü dəfə hal-hazırda Bakının Qaradağ rayonunun Səngəçal qəsəbəsində, Miəcik adlanan ərazisində dizləri üstə çökür.Yaxınları tərəfindən dəvənin çökdüyü yerdə dəfn edilən şeyxin məzarı Sufi Həmid piri adlı ziyarətgaha çevrilir. Hazırda Sufi Həmid piri xalq arasında sevilən və kəramətlərinə inanılan böyük ziyarətgahlardan biridir.
Deyilənlərə görə indiki türhbə çox daha sonralar XVIII əsrdə tikilib. Sofi Həmid piri Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli qərarı ilə ölkə əhəmiyyətli tarix və mədəniyyət abidəsi kimi qorunur.
Ziyərətgahda dəvənin çökmə anını ifadə edən daşdan yonulmuş ağ dəvə heykəli qoyulmuşdur.İnanca görə, dizləri üstə çökən «ağ dəvə» ilə yer arasında yaranmış çox qısa məsafəni keçə bilən insan öz arzusuna çatır.
Maraqlıdır ki, dəvənin Hökməli kəndində çökdüyü ilk iki yer bir-birinə yaxın ərazilər olsada ikinci dəfə qalxan dəvə uzun məsafəni bir dəfəyə qət edərək hal-hazırda şeyxin qəbrinin olduğu yerə qədər çökməmişdir.
Sufi Həmidin xalq arasında olan hörmətinin və insanların Sufi Həmidə olan sevgisinin nəticəsi olaraq məzarından əlavə olaraq dəvənin çökdüyü hər iki yer qutsanmış yer olaraq müqəddəs hesab edilmişdir. Hal-hazırda dəvənin çökdüyü hər iki yer sakinlər tərəfindən Sufi Həmid qədəmgahlarının üzərində türbələr tikilmiş və həmin ziyarətgahlar Sufi Həmid qədəmgahları adıyla müasir dövrümüzə qədər qorunaraq gəlmişlər.Sakinlər arasında qədmgahların orta əsrlərdə tikildiyi söylənilir.
Birinci qədəmgah:
Hökməli kəndinin özündə yerləşən birinci qədəmgah dairəvi olmaqla islam dini abidələrinin memarlıq üslubuna xas künbəzli tikilidir.Qədəmgahın hündürlüyü 4 metr, eni 3.20, uzunu 3.30 metrdir. Ziyarətgahın tikilmə tarixi məlum deyil.
İkinci qədəmgah:
İkinci qədəmgah Hökməli kəndi yeni yaşayış massivində Hökməli-Qobu yolunun sağ tərəfində yerləşir. Qədəmgah eyni birinci tikili kimi darivi və künbəzlidir.Tikilinin hündürlüyü 5 metr, eni 4.20, uzunu 4.30 metirdir. Ziyarətgahın tikilmə tarixi məlum deyil.
Qədəmgahın içində sonralar sakinlər tərəfindən qoyulmuş simvolik olaraq Sufi Həmidin ağ dəvəsinin çökdüyü anını təsvir edən ağ dəvə heykəli vardır.
Hökməli kəndində yerləşən birinci Sufi Həmid qədəmgahı
Hökməli kəndinin ərazisində Hökməli-Qobu yolunun sağ tərəfində yerləşən ikinci Sufi Həmid qədəmgahı.(karabakhmedia.az)
Fərman Salmanlı
İslam Ələsgərli – 100
23.06.2025Gürcüstanda azərbaycanlı alimin elmi araşdırmalarından bəhs edən məqalə dərc olunub
20.06.2025Novrəs İmanla Ayrım Əhmədin ikinci deyişməsi
18.06.2025BİR SÖZÜN SEMANTİKASI VƏ YA “AŞIĞIN QURBAN ÖLDÜRMƏSİ”
11.06.2025QAİ - Basarkeçər İcması adından təbrik edir, cansağlığı və yeni uğurlar arzulayırıq.
11.06.2025Naxçıvan Kikboksinq İdman Klubunun açıq birinciliyi keçirilib
04.06.2025“Qərbi Azərbaycan Kuboku” uğrunda II minifutbol çempionatının açılış mərasimi keçirilib
02.06.2025Prezident: "İrəvan qazılığının fəaliyyətinin bərpası tarixi ədalətin təmin olunmasıdır"
26.05.2025Professor Mahirə Hüseynova ermənilərə cavab verdi - FOTO
22.05.2025Ulu Öndərin adı Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazılıb ŞƏRH
10.05.2025ADNSU-da “Heydər Əliyev və Azərbaycanın Suverenlik Yolu” mövzusunda tədbir keçirilib
08.05.2025İkinci Dünya savaşında Pəmbək azərbaycanlılarının iştirakı yeni informasiyalar işığında
07.05.2025Aşıq Ələsgər xalq dilinin ədəbi dilimizə çevrilməsi missiyasının “nidasını qoydu”.
06.05.2025Aşıq Ələsgərin yaradıcılığında qadın obrazlarına elmi baxış...
26.04.2025Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzi və Filologiya fakültəsinin birgə təşkilatçılığı ilə “Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində “Qədim yurd yerlərimiz, söykökümüz – Aşıq Ələsgər” adlı tədbir keçirilib.
24.04.2025Ömürlərə bəzək və töhfə verən ömrünüz bərəkətli olsun!
01.04.2025Bakı qırğınları Mart soyqırımının kulminasiya nöqtəsi idi, amma sonu deyildi
31.03.2025Kəlbəcərdə "Novruz" adətləri
19.03.2025Suraxanıda Novruz bayramı təntənəli qeyd olunub
18.03.202517 mart 2025-ci ildə ADA Universiteti və Qərbi Azərbaycan İcmasının Gənclər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə “Qərbi Azərbaycan mövzusu 100 ildə ” adlı dəyirmi masa keçirilib.
17.03.2025FƏDAKAR ELM VƏ İNSANLIQ MÜCƏSSƏMƏSİ
14.03.2025Əhliman Əmiraslanov: Qərbi Azərbaycan məsələsində əsl ədalətin bərpa olunacağına əminik
11.03.2025FİTRİ İSTEDAD SAHİBİ
08.03.2025Azərbaycan Yazıçılar Birliyində “Adım Ələsgərdi…” kitabının təqdimatı olub
07.03.2025XOCALIYA ƏDALƏT!
26.02.2025Balaxanıda bir əsrlik tarixi olan neft quyusuna “ADNSU-100” adı verilib.
20.02.2025“Tariximizin işığında - Qərbi Azərbaycanın izi ilə”
16.02.2025Gənc vətənpərvər Pensilvaniya Universitetində
16.02.2025Şair-publisist Yusif Nəğməkarın “Ələsgər zirvəsi” kitabının təqdimat mərasimi iştirakçılarına!
13.02.2025Sənin görüşünə sürünə-sürünə də olsa gələrəm, Göyçəm
12.02.2025Paşinyan unudur ki...
11.02.2025ATALARIN YOLU OĞULLARIN YOLUDUR
10.02.2025...yazmasam, gələcəyimizin işığını sönməyə qoymayacaq gənclik məni bağışlamaz.
06.02.2025Gənclər Günü münasibətilə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” mövzusunda tədbir təşkil edilib
01.02.2025MƏŞƏDİ QASIMIN ŞƏHİD NƏTİCƏSİ
01.02.2025GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ
30.01.2025BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - ŞAHMALI QASIM OĞLU QURBANOV
28.01.2025Şirazi İbrahimov Basarkeçər gəncləri tərəfindən “GƏNCLƏRİN DOSTU” adına layiq görüldü.
27.01.2025Mükafat qalibi: "Daha çox gənci elmi fəaliyyətə cəlb edəcəyik"
26.01.2025Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanında 20 Yanvar şəhidlərinin əziz xatirəsini yad edib.
20.01.2025Aşıq Nəcəfin övladları necə qətlə yetirildi?
19.01.2025Qərbi Azərbaycan gənclərinin birliyi tarixi torpaqlarımıza qayıdışın gələcəyinə atılan güclü təməldir
17.01.2025Gümrü avtovağzalı, siyasi büro və 35 qəpiklik daraq - Hikmət Babaoğlu yazır
16.01.2025GÜCLÜ DÖVLƏT
11.01.2025Qərbi azərbaycanlıların doğma yurdlarına qayıtması dayanaqlı sülhün təminatıdır
11.01.2025AŞIQ ƏLƏSGƏR FENOMENİNƏ YENİ POETİK BAXIŞ
11.01.2025
"Yeni dünya düzəninin formalaşmasına Azərbaycanın öz strateji baxışı var"- MÜSAHİBƏ
Ter-Petrosyanın açıq etirafları məhkəmə araşdırması üçün təkzibolunmaz faktlardır ŞƏRH
08.01.2025Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Qərbi Azərbaycana Qayıdış üzrə Təşəbbüs Qrupunun Bəyanatı
08.01.2025Qərbi Azərbaycan İcması Prezident İlham Əliyevin Qərbi azərbaycanlılarla bağlı fikirlərinə dair bəyanat yayıb
08.01.2025