KƏSƏMƏN(Solaq)  

22:05 / 08.05.2023
Baxılıb: 1066

1988-ci il deportasiyasında əhali qovulmuş, kəndin varidatı dövlət səviyyəsində talanmışdır...

Göyçə gölünün şimal-şərqində, Basarkeçər kəndindən(indiki Vardenis şəhəri) 15 km. şimal-qərbdə, dəniz səviyyəsindən 2048 metr yüksək­likdə yerləşmiş Kəsəmənin qədim məzarlığndakı daş kitabələrin X-XI əsrə aid olması oğuz türkünün bu yerləri binələşdirməsinin azı 1000 il­lik tarixindən söhbət açmağa imkan verir. Rəsmi sənədlərdə isə bu qə­dim türk yurdu barədə ilk məlumatal 728-ci il tarixli “İrəvan əyalətinin icmal dəftəri”ndə rast gəlinir. Həmin sənədin 16-cı səhifəsində bu kənd öz əzəli adı ilə-Solaq kəndi kimi təqdim olunub və “Məraq (indiki Bala Məzrə) kəndi tərəfdəki Solaq kəndi” kimi təsniflənib. Müvafiq qeydlər­dən o da bəlli olur ki, həmin vaxt bu kəndin sultan xəzinəsinə illik vergisi 2800 ağça həcmində imiş.

XVIII əsrin II yarısında buraya Qazağın Kəsəmən kəndindən köçüb gələnlərin hesabına kənd xeyli böyümüş və elə o zamandan etibarən qeyri-rəsmi olaraq Kəsəmən adlandırılmışdır. 1800-cü ilə dair sənədlərdə isə artıq kəndin adı rəsmi mənbələrdə də Kəsəmən kimi qeyd olunmuşdur. 1826-1829-cu illər aralığında baş ver­miş torpaq çəkişmələrində İran və Türkiyənin müqavimətini qıran Ru­siyanın istəyi ilə yeni yaradılmış erməni vilayətinin idarəçiliyinə veril­miş Göyçə hövzəsində o zaman yaşayış üçün yararlı sayılan kəndlərin İ.Şopen tərəfindən tərtib olunmuş siyahısında Kəsəmənin adı 52-ci sıra­da yer alıb.

Erməni tarixçisi Z.Korkodyanın rəsmi statistikaya əsasən ha­zırladığı “Sovet Ermənistanının əhalisi 100 ildə: 1831-1931” kitabında verilən məlumatlara görə, Kəsəmənin sırf türk əhalisinin sayı 1831 -ci il­də 166, 1873-cü ildə 379, 1886-cı ildə 492, 1897-ci ildə 671, 1904-cü il­də 713, 1914-cü ildə 894 nəfər təşkil etmişdir. 1918-ci ildə Ararat Res­publikasının nizami quldur dəstələri kəndə xeyli ziyan vursalar da, onu boşaltmağa nail olmamışlar. Daşnaklar bu niyyətlərini yalnız ikinci həm­lədə 1919-cu il aprelin 13-20-si aralığında həyata keçirdikləri qətliamlar zamanı gerçəkləşdirmişlər. Kəndin sağ qalan əhalisi Azərbaycana, əsasən Daşkəsən və Şəmkir nahiyələrinə pənah aparmış, əmlakları talan edilmişdir. 1922-ci ildə Ermənistanın daşnak-kommunist hökumətinin toxunulmazlıq barədə zəmanətindən sonra kəndə dönənlərin sayı 249 nəfər, yəni qaçanların 25 faizi həddində olmuşdur. 1926-cı ildə kənd əhalisinin sayı artaraq 414, 1939-cu ildə isə 758 nəfərə çatmışdı.

1948-1953-cü illər aralığında Ermənistanda dövlət səviyyəsində həyata keçi­rilən deportasiyalar zamanı Kəsəmənin adı köçürüləcək kəndlərin siya­hısına rəsmən daxil edilməsə də, zərbə ondan da yan keçməmiş, müxtə­lif bəhanələrlə həyata keçirilən təzyiqlər nəticəsində əhalinin böyük bir qismi doğma yurdunu tərk etmişdir ki, bu reallıq da öz əksini rəsmi sta­tistikada tapmışdır. Belə ki, 1945-ci ildə kənd əhalisinin sayı 716 nəfər olduğu halda, 1959-cu ildə bu göstərici 583 nəfər həddinə qədər azal­mışdı. Amma repressiyalar bununla bitməmiş, sonrakı 30 il ərzində də müntəzəm xarakter daşımışdır.

Ermənistan SSR Ali Sovetinin 25 yanvar 1978-ci il tarixli qərarı ilə Kəsəmən toponimi “Bahar” sözü ilə əvəzlən­mişdir. 1979-cu il siyahıyaalınmasının nəticələrinə görə Kəsəmən əha­lisinin sayı 955 nəfər idi. 1988-ci il deportasiyasında əhali qovulmuş, kəndin varidatı dövlət səviyyəsində talanmışdır. Ermənistan Respublika­ sı parlamentinin 9 aprel 1991-ci il tarixli qərarı ilə kənd “Arpunk” adlan­dırılmışdır.

Tədqiqatçı-jurnalist: Salman VİLAYƏTOĞLU.

Təqdim etdi: İlqar İSMAYIL


Etiket:
Xəbərlər

 Bax, biz Göyçə torpağındayıq...

29.11.2023

BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR

25.11.2023

SƏHRADA YALQIZLIQ

25.11.2023

Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO

23.11.2023

İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik

21.11.2023

“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR

14.11.2023

Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib

08.11.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.

07.11.2023

Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə

31.10.2023

"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.

30.10.2023

Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.

28.10.2023

“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ

26.10.2023

Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR

24.10.2023

TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ

21.10.2023

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.

21.10.2023

Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə
Qərbi Azərbaycan İcmasının TƏBRİKİ

17.10.2023

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb və çıxış edib.

15.10.2023

"News.ru" informasiya agentliyi “Səbir və uzaqgörənlik: İlham Əliyev ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası missiyasını necə yerinə yetirdi” adlı məqalə dərc edib.

15.10.2023

Mərhəmlik və mərhəmət nümunəsi

09.10.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayon icmasının üzvləri ilə görüş keçirilib

07.10.2023

TÜRK DÜÇÜNCƏSİ ELMİ VƏ BƏDİİ MÜSTƏVİDƏ

05.10.2023

“NUR ÇEŞMƏSİ” ADLI KİTABA RƏY

04.10.2023

BABACAN

03.10.2023

Xankəndidə torpaq satan dəli qadın

23.09.2023

ŞAİR SALMAN QARALAR

22.09.2023

Qərbi Azərbaycan İcmasından

21.09.2023

BASARKEÇƏRDƏN NEVADAYA QƏDƏR

14.09.2023

RƏŞADƏTLİ RƏŞADƏT

13.09.2023

HƏSRƏTİN POETİK QEYDLƏRİ

13.09.2023

ƏLLİ YAŞIN İŞIĞINDA

09.08.2023

ZOD 

06.08.2023

DAİM AXTARIŞDA OLAN NƏCİB, YARADICI İNSAN    

27.07.2023

SONA İSMAYILOVA : FILOLOGIYA ELMLƏRI DOKTORU NƏZAKƏT MƏMMƏDLININ 23 ILLIK ƏZIYYƏTI BƏHRƏ VERDI

04.07.2023

NƏRİMANLI  (HÜSEYNQULUAĞALI)

20.06.2023

QƏRİB MƏZAR

13.06.2023

SARIYAQUB

06.06.2023

TOXLUCA

01.06.2023

Bu gün Azərbaycanın milli bayramı - Müstəqillik Günü qeyd olunur.

28.05.2023

GÖYÇƏ MAHALI ŞİŞQAYA KƏNDİ

25.05.2023

Yeni Daşkəndin 70-illik yubileyinə təbrik məktubu

24.05.2023

Bərdə rayonun Yeni Daşkənd kəndində Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyi və Daşkənd kəndinin Qərbi Azərbaycandan Deportasiyasının 70 illiyi ilə əlaqədar tədbir keçirilmişdir.

22.05.2023

QANLI KƏNDİ (QANLI ALLAHVERDİ)

15.05.2023

Ümummilli Lider yeganə şəxsdir ki, Ali Baş Komandan onra raport verdi.

15.05.2023

SƏFƏVİLƏRİN BÖYÜK İDEOLOQU,
 SUFİ ŞEYXİ
 MİSKİN ABDAL (SEYİD HÜSEYN MƏHƏMMƏD OĞLU)

13.05.2023

KƏSƏMƏN
(Solaq)  

08.05.2023

Azərbaycan hərbi hospitallarının 1941-1945-ci illər
fəaliyyəti haqqında

08.05.2023

Naxçıvandan qurtuluşa gedən yol

06.05.2023

Bu gün görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə Əliyevanın doğum günüdür.

28.04.2023

GÖYÇƏ MAHALI CİL KƏNDİ (Ərkacilli-Ərqavil)

24.04.2023
Bütün xəbərlər