(QIZILKƏND)
Göyçə gölünün şərqində, Vardenis-Çənbərək şosesinin 24-ci kilometrliyində, dəniz səviyyəsindən 1957 metr yüksəklikdə yerləşən bu kəndin adına rəsmi məxəzlərdə ilk dəfə 1873-cü ilə dair statistik hesabatlarda rast gəlinir.
XIX əsrin əvvəllərində Rusiya-İran, Rusiya-Türkiyə müharibələri nəticəsində erməni-rus hərbi birləşmələri tərəfindən Göyçədə dağıdılmış kəndlərin və yeni yaradılmış erməni vilayətinin tərkibinə qatılmış yaşayış üçün yararlı məntəqələrin siyahılarında bu kəndin adına rast gəlinməməsi faktına istinadən erməni tarixçiləri Babacanın türklər tərəfindən binələşdirilmə tarixini təxminən 1850-1860-cı illərə aid edirlər.
Amma bu zaman başqa bir tarixi gerçəklik bilərəkdən gözardı edilir. Məsələ burasındadır ki, 1828-ci ilə qədər yerlə-yeksan edilmiş Göyçə kəndlərindən söhbət açarkən erməni tarixçiləri cəmi 27 kəndin adını çəksələr də, İ.Şopen bu kəndlərin sayının 67 olduğunu göstərir və 40 kəndi “adları unudulmuş ölü kəndlər” kimi xarakterizə edir. Kim tərəfindən unudulmuş? Təbii ki, söhbət ermənilərin unutmaq istədikləri toponimlərdən gedir.
Belə ki, İ.Şopen tədqiqatlar apararkən Göyçənin dağıdılmış kəndlərində türklər yox idi və o bütün məlumatları ermənilərdən almaq, məhz onlara istinadən dəqiqləşdirmələr aparmaq məcburiyyətində idi. Amma hər halda, o, öz işini digər həmkarlarına nisbətdə vicdanla yerinə yetirməyə çalışıb; həqiqəti tam aşkar edə bilməsə də, ona bəlli siyahıda adları gizlədilən kəndlərin sayını dəqiq göstərməyə qeyrəti çatıb. Odur ki, 1828-ci ildə yeni yaradılan erməni vilayətinin idarəçiliyinə verilmiş kəndlərin siyahısında yer almayan yaşayış məntəqələrinin tarixini 1850-ci ildən sonrakı dövrlə bağlamaq kökündən yanlış bir yanaşmadır.
O 40 kəndin hamısı olmasa da, bir qismi sonrakı dövrlərdə bərpa edilib və ermənilər məcburiyyət qarşısında qalaraq onları rəsmi sənədlərdə qeyd ediblər. Başqa sözlə, Göyçədə XIX əsrdə və sonra salınmış türk kəndləri yoxdur, Göyçədəki bütün türk obalarının məskunluq tarixi ermənilərin Qafqaza köçürülməsindən 500-4000 il əvvəlki dövrlərə aiddir. Deməli, Babacanın 1828-ci ildə “yoxa çıxıb”, 1873-cü ildə “göydən düşməsi” sadəcə düşmən felidir və bu kəndin oğuz türkü tərəfindən binələşdirilmə tarixini də eramızın ikinci minilliyinin daha dərin qatlarında, bəlkə ondan da əvvəllərdə axtarmaq gərəkdir.
Z.Korkodyanın təqdim etdiyi rəsmi statistikaya görə, Babacan kəndinin sırf türklərdən ibarət əhalisinin sayı 1873-cü ildə 173 nəfər, 1897-ci ildə 259 nəfər, 1916-cı ildə 290 nəfər olmuşdur. 1918-ci ilin noyabr-dekabr, 1919-cu ilin mart-aprel qırğınları zamanı ətraf türk kəndlərinin böyük əksəriyyəti kimi Babacan kəndi də dağıdılmışdır. 1922-ci ildə bu kəndə dönənlərin sayı 116 nəfər, yəni 1916-cı ildəki əhalinin 40 faizi həddində olmuşdur. 1931-ci ilin rəsmi statistikasına görə isə Babacanın əhalisi 471 nəfər idi. 1948-1953-cü il deportasiyaları zamanı Babacana elə bir ciddi ziyan dəyməsə də, hər halda dövlət səviyyəsində həyata keçirilən repressiyalar izsiz də ötüşmürdü.
Ali təhsil üçün Azərbaycana gedənlərin böyük əksəriyyəti sonradan geri qayıtmırdı. 1988-ci il qətliamları isə erməni xəyanətinin son məqamı oldu. Noyabrın 24-dən dekabrın 7-nə qədər mühasirədə qalan kəndin 900 nəfər əhalisi var-yoxunu ataraq qarlı dağ aşırımları ilə Gədəbəyə keçməyə məcbur oldu. Babacan toponimi Ermənistan SSR Ali Sovetinin 25 yanvar 1978-ci il tarixli qərarı ilə ləğv edilərək kənd “Qızılkənd” adlandırılmış, 9 aprel 1991-ci il tarixli qərara əsasən isə Qızılkənd adı “Çan-tak” sözü ilə əvəzlənmişdir.
Tədqiqatçı-jurnalist: Salman VİLAYƏTOĞLU
Təqdim etdi: İlqar İSMAYIL
“MƏDƏNİYYƏTİMİZİN ZƏNGİNLƏŞMƏSİNDƏ AŞIQ ƏLƏSGƏR AMİLİNDƏN İSTİFADƏ MEXANİZMİ” ADLI ELMİ KONFRANS KEÇİRİLİB
01.07.2024“Mədəniyyətimizin zənginləşməsində Aşıq Ələsgər amilindən istifadə mexanizmi” elmi konfransı iştirakçılarına
29.06.2024“DƏDƏ ƏLƏSGƏR OCAĞI” KİTABI NƏŞR OLUNUB
27.06.2024“Qərbi Azərbaycan Kuboku” uğrunda minifutbol turnirinin açılış mərasimi keçirilib
26.06.2024Vətən anam, Vətən eşqim, ovqatım.
Yaddan çıxmaz dəyəri var Göyçənin.
Qərbi Azərbaycan əsilli iki gəncin toy mərasimi təşkil olunacaq. Naxçıvanda “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir.
21.06.2024POEZİYA BİLİCİSİ HƏKİM
18.06.2024Ramiz Əsgər 70 ili belə yaşadı... - MÜSAHİBƏ
24.05.2024Qədir Aslan yaradıcılığının qoşa zirvəsi
15.05.2024Ikinci Dünya savaşında həlak olan Aşıq İdris
12.05.20249 may 2024-cü ildə “Xəmsə” şadlıq evində Basarkeçər rayon Daşkənd icmasının görüşü keçirilmişdir.
11.05.2024Nərimanlı kənd sakinləri, o cümlədən Qarabağ müharibəsinin bir qrup iştirakçısı ilə görüş keçirilib. Nərimanlı sakinlərinə üzvlük vəsiqələri TƏQDİM OLUNUB.
10.05.2024Basarkeçər rayon Daşkənd icmasının görüşündə tədqiqatçı-jurnalist Araz Yaquboğlunun çıxışı
10.05.2024Əhliman Əmiraslanov: Azərbaycan xalqının Ulu Öndərə olan məhəbbəti əbədidir
10.05.2024NARINCI YUXULAR
08.05.2024ÇİÇƏYİN SÖZ KƏRPİCLƏRİ
08.05.2024NƏQA MİNMƏK NƏDİR?
08.05.2024Sona Abbasəliqızı Türkiyədə “İlin tarixi roman yazarı” ödülünə sahib oldu
28.04.2024Oxuduğu məktəbdə adı əbədiləşən - ŞƏHİD ELŞAD HƏMİDOV.
20.04.2024Mədəniyyətimizin zənginləşməsində Aşıq Ələsgər amilindən istifadə mexanizmi
16.04.2024Aşıq Ələsgər xalqımızın Qərbi Azərbaycandan deportasiyası dövrünün qurbanı, canlı şahidi kimi
01.04.2024ORDA BİR KƏND VAR, UZAQDA... DOĞMA QARAQOYUNLUM - FOTO
26.03.2024NOVRUZ XALQIMIZIN MİLLİ BAYRAMIDIR!
20.03.2024Bayram Aslanov “Heydər Əliyevin 100 illiyi” yubiley medalı ilə təltif edilib - Fotolar
19.03.202416 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.
16.03.2024Niyə məhz Qurbani?
04.03.2024Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO
26.02.2024Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR
24.02.2024Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib
24.02.2024Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı
21.02.2024Pəmbək. (Göldək)
21.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU
17.02.2024Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”
16.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN
Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.
12.02.2024QOŞABULAQ
06.02.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ
16.01.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI
15.01.202460 YAŞIN MÜBARƏK!
15.01.2024AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)
Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri
28.12.2023Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR
28.12.2023GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ
27.12.2023AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB
26.12.2023İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI
24.12.2023Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!
24.12.2023Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili
21.12.2023BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI
10.12.2023Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.
07.12.2023Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.
05.12.2023