Araşdırmaçı-tarixçi Şahlar Hacıyev ermənilərin əcdadlarının Anadolu bölgəsində necə ortaya çıxdıqları barədə məlumat verərkən bildirir ki, e.ə. XIII-XII əsrlərədək Balkan yarımadasında makedoniyalılar və illiriyalılar arasındakı bölgələrdə yaşayan protohaylar, həmin əsrlərdə Kiçik Asiyaya yerləşmişlər.
E.ə. VI əsrdə Fərat çayının yuxarı axarındakı Ermən bölgəsinə gəldikləri üçün adları Bisutin yazısına düşmüşdür.
İ.M.Dyakonov isə bu tarixi VI əsrdən XII-X əsrlərə qədər qədimə çəkir, çünki o dövrdə assur yazılarında adı xatırlanan “musk” tayfalarını hay sayır. Bəzi tədqiqatçılar da hayların muşk boylarından biri olduğunu güman etdikləri üçün onların Anadoluya gəlişini XII əsrə aparıb çıxarırlar. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, assur, urartu və yəhudi mənbələrində muşk etnonimi hayları deyil, friqləri bildirir. Əlbəttə, bu fikirlərlə o vaxt razılaşmaq olardı ki, həmin çağlara aid yazıda heç olmasa bircə hay sözü olsun, ancaq nə bölgə onomastikasında, nə də yazılı qaynaqlarda belə bəlgə yoxdur. Ancaq bu, hayların nə vaxtsa “friq-musk” boyları ilə olan əlaqəsini istina etmir. Görünür, qədim hayların içində yayılmış Friq, Muşeğ şəxs adları hay-friq və hay- muşk əlaqələrini göstərir.
IX əsrdə qafqaz dilli Urartu dövləti meydana çıxdı və bu çağlarda Suriyanın şimalına çoxlu aramey axınları başlamışdı.
Əgər hay tayfaları X-VII əsrlər arası Fərat çayının yaxınlarında olsaydı, onların adı buraları dəfələrlə ələk-fələk edən assur və ya urartu çarlarının yazılarına düşərdi. Həm də unutmayaq ki, Ərmən ölkəsi VIII-VII əsrlərdə sak-qamər türklərinin at oynatdığı ərazilərin ortasında yerləşirdi.
Friq dövlətinin bir koloniyası olan haylar bu dövlət dağılandan sonra, e.ə. VII əsrdə Suriyanın şimal-qərb bölgələrinə, Urartu dövləti dağılandan sonra isə e.ə.VI-III əsrlər arasında Diyarbəkirdən xeyli yuxarı olan qədim subarların Ermen bölgəsinə sızmışlar.
Hayların miqrasiya yolunu Balkan yarımadası-Friqiya-Şimali Suriya-Ermən və Arminiya istiqamətində olduğunu qədim tarixçilərin sözləri əsasında nəzəri baxımdan bərpa etmək olur, lakin bu miqrasiyanın tarixini dəqiq müəyyənləşdirmək çətindir, çünki həmin miqrasiya çağlarında hayların öz dilində bircə dənə də olsun söz və ya işarə yoxdurki, heç olmasa, təxmini tarixə bələdçilik eləsin.
Erməni ölkəsinin türk yurdu olmasını sübut edən faktlardan biri də hay dilindəki türkizmlərdir.
İlk dəfə bu fikri hələ 1870 də alman alimi Mordman söyləmişdir. Hətta hay dilində elə türkizmlər var ki, onlar dilin arxaik qatını əks etdirir.
Haylar Ermən ölkəsinə gələndə onların dili türk sözlərilə zənginləşdi, lakin bu dil bütövlükdə hind-avropa təbiətini saxlaya bildi, sonralar isə Xilafət dövründə Azərbaycan bölgəsinə yaxınlaşdıqca, türk dilinin təsiri altına düşüb əvvəlki formasından xeyli uzaqlaşdı.(Suveren.az)
GOYCE.AZ
16 mart 2024-cü ildə Qərbi Azərbaycan İcmasında Gənclər Şurasının üzvləri ilə görüş keçirilib.
16.03.2024Niyə məhz Qurbani?
04.03.2024Meşəli kəndində ailəsi qətlə yetirilən qadın: “Atamı diri-diri yandırdılar, anamı, bacımı güllələdilər” - FOTO
26.02.2024Milli düşmənçiliyə qarşı etiraz səsini ucaldan ŞƏXSİYYƏT – FOTOLAR
24.02.2024Qərbi Azərbaycanın rayonları və kəndləri üzrə icma sədrləri və Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidləri üzrə nümayəndələrinin 1-ci toplantısı keçirilib
24.02.2024Qərbi Azərbaycan kəndləri – Cıvıxlı
21.02.2024Pəmbək. (Göldək)
21.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN - QURBANOV ELŞƏN MAHMUD OĞLU
17.02.2024Prezidentin andiçmə nitqi: inkişafın yeni “yol xəritəsi”
16.02.2024BÖYÜK NƏRİMANLILAR SİLSİLƏSİNDƏN YAZIÇI, PUBLİSİST QƏDİR ASLAN
Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayonunun alimləri ilə görüş keçirilib.
12.02.2024QOŞABULAQ
06.02.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏRİN 60 YAŞLI MÜRİDİ
16.01.2024DƏDƏ ƏLƏSGƏR SEVDALI İŞ ADAMI
15.01.202460 YAŞIN MÜBARƏK!
15.01.2024AŞIQ İSLAM YUSİFOV
(1893-1968)
Milli dövlətçilik tariximizin məğrur lideri
28.12.2023Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Qərbi Azərbaycan yolunda" adlı konfrans keçirilir - FOTOLAR
28.12.2023GÖYÇƏ MAHALI, BASARKEÇƏR RAYONU. BALA MƏZRƏ KƏNDİNİN QISA TARİXİ
27.12.2023AZƏRBAYCAN AŞIQ POEZIYASININ GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNDƏN BİRİ ŞAİR, USTAD AŞIQ NÖVRƏS İMANIN 120 İLLİK YUBİLEY TƏDBİRİ KEÇİRİLİB
26.12.2023İLAHİ EŞQİN TƏRCÜMANI
24.12.2023Müzəffər Ali Baş Komandan, Qarabağın Fatehi, sizi doğum günü münasibətilə təbrik edirk!
24.12.2023Həsən Xəyallının şeirlərində dini məqamlar. “Qıfılbənd”in təhlili
21.12.2023BÖYÜK MƏZRƏ - GÖYÇƏ MAHALI
10.12.2023Dekabrın 7-də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda Qərbi Azərbaycan əsilli rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.
07.12.2023Tanınmış hərbi ekspert Telman Qasımov İrəvana səfər edib.
05.12.2023HƏYATDA ÖZÜMÜ XOŞBƏXT ADAM HESAB EDİRƏM Ki, HEYDƏR ƏLİYEVLƏ BİRGƏ İŞLƏDİM
04.12.2023AMEA müxbir üzvü, Basarkeçər rayon icma sədri, professor Nuru Bayramov İnönü Universitetinin “Fəxri Doktoru” seçilib - FOTOLAR.
03.12.2023Bax, biz Göyçə torpağındayıq...
29.11.2023BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ “Qərbi Azərbaycanda türk müsəlman abidələrinin erməni vandallığına məruz qalması” mövzusunda elmi seminar keçirilib - FOTOLAR
25.11.2023SƏHRADA YALQIZLIQ
25.11.2023Azərbaycanda ilk dəfə “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqres keçirilir FOTO
23.11.2023İcma: Paşinyan hökumətindən azərbaycanlıların Ermənistanda öz dədə-baba yurdlarına qayıdış hüququnu tanımasını gözləyirik
21.11.2023“Azərbaycan Bayrağı” ordeni və “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif olunan - MÜBARİZ QULUYEV BABACAN KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ-FOTOLAR
14.11.2023Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib
08.11.2023Qərbi Azərbaycan İcmasının Basarkeçər rayonu Dərə kənd sakinləri və Dərəli kökənli gənclərlə görüşü keçirilib.
07.11.2023Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə
31.10.2023"Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqi" hesabatının təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilib.
30.10.2023Oktyabrın 27-də Qərbi Azərbaycan İcmasında (QAİ) “Ulu Öndər Heydər Əliyev xatirələrdə” kitabının təqdimatı keçirilib.
28.10.2023“Oğul” filminin rejissoru: “Erməni hərbçilərdən biri Natiqin cəsurluğunu etiraf etdi” - MÜSAHİBƏ
26.10.2023Nərimanlı gəncləri ilə görüş keçirilib - FOTOLAR
24.10.2023TANINMIŞ ALİM, İSTEDADLI ŞAİR-PUBLİSİST - RAMİZ HƏSƏNLİ ŞİŞQAYA KƏND İCMASININ SƏDRİ SEÇİLDİ
21.10.2023Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar” adlı konsert proqramı keçirilib.
21.10.2023Erməni dostunun azərbaycanlı yazıçıya hər il yazdığı mesaj: “Axırda...” – Müsahibə
17.10.2023Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə
Qərbi Azərbaycan İcmasının TƏBRİKİ
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb və çıxış edib.
15.10.2023"News.ru" informasiya agentliyi “Səbir və uzaqgörənlik: İlham Əliyev ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası missiyasını necə yerinə yetirdi” adlı məqalə dərc edib.
15.10.2023Mərhəmlik və mərhəmət nümunəsi
09.10.2023Qərbi Azərbaycan İcmasında Basarkeçər rayon icmasının üzvləri ilə görüş keçirilib
07.10.2023TÜRK DÜÇÜNCƏSİ ELMİ VƏ BƏDİİ MÜSTƏVİDƏ
05.10.2023