Vəfa Xanlarqızı

Robert  Luis  Stivenson

İngilis ədəbiyyatının ən parlaq nümunələrindən biri də şair, esseist, dramaturq, bir çox romanlar müəllifi Robert Luis Stivenson 13 noyabr 1850-ci ildə Edinburqda Tomas və Marqaret Stivensonlar ailəsində tək uşaq olaraq dünyaya gəlmişdir. Milliyətcə şotland olan R.L.Stivenson ingilis ədəbi söz xəzinəsinə  maraqlı irs qoyub getmişdir. Uşaqlıqda onu həyatı boyunca buraxmayan bir xəstəlik keçirmiş, bu səbəbdən məktəbi davam etdirə bilməmiş, evdə xüsusi müəllimlərdən dərs almışdır. O, Edinburq Universitetinin hüquq fakültəsinə qəbul olunmuşdu. Ancaq diplom alsa da, ədəbiyyata marağı onu heç vaxt tərk etmədi. Diplomunu alandan sonra Avropanı gəzməyi qərara aldı. Məqsədi sağlamlığı üçün əlverişli bir yer tapmaq və burada yaşamağa davam etmək idi.

Fransada yerləşən Osusa çayında etdiyi gəzinti ona “ Bir İç Gəzinti ” (An İnland Voyage) əsərini yazması üçün ilham vermişdi. Stivenson Fransanın dağlıq yerlərinə səyahətə çıxmış və burada yaşadıqlarını qələmə almışdır.

Ən məhşur əsəri “ Dəfinələr Adası ” olsa da, Robert Luis Stivensonun qələmə aldığı esselər də diqqəti cəlb edir.

Dünyaya qayıdış

(esse)

İki günün gəzintisinin təəssüratı yaddaşımda qalsa da, dəftərimdə bu barədə heç nə qeyd etməmişəm. Bu xoş günlərdə sahil boyu gedirəm. Çay da sakit - aramla axır. Mavi geyimli paltar yuyan qadınlar və elə həmin rəngdən xüsusi geyimli balıq tutanlar çayın sahilini rəngbərəng edirdilər. Rənglərin çaları, çiçəklərin və yarpaqların rəngi birləşib, “ Məni unutma! ” çiçəyinə bənzəyirdi. Qarşıdakı mənzərə elə bil “ Məni unutma! ” çiçəyinin simfoniyasını yaradırdı. Fikirləşdim ki, Teofil Höte belə məqamda bu iki günün panoramasını təsvir edərdi. Mən çay sahili boyunca bu dəyişkən mənzərənin – gah mavi səmanın, gah buludlu havanın , gah da hamar çəmənliklərin - asimanda güzgü kimi əks olunduğunun şahidi oldum. Mavi geyimli paltar yuyan qadınların gülərək bizə, xoş gəldin, - deməsi, ağacların və suların səsi, bizim fikrimizin ahənginə uyğunlaşaraq, çayın axarında üzürdü. Yorulmaq bilməyən bu möhtəşəm çayın axını fikirlərimi də zəncir kimi uzadıb özü ilə aparır, qətiyyətli bir insan kimi öz yerişini axıra kimi davam etmək istəyirdi. Sahilə çırpılan dalğalar isə Havr çayının qumu üzərində qəh-qəhə çəkirdi. Mənim fikrimcə, yavaş-yavaş qayıqla sürüşüb, keçidi adlayıb irəliləyir, vaxtını havayı keçirmir, dərin hörmət və ehtiramla öz okeanında üzürsən.

Gec, ya tez, hər bir mədəni, elmli adam bura gəlməlidir – sivilizasiya və mədəniyyət xatirinə. Mən taqətdən düşmüş halda şappıltı ilə suya düşürəm və çay boyunca gedirəm. Fikirləşirəm ki, kaş lap suyun ortasında olaydım, kaş lap suyun ortasında işləyə biləydim, kaş mənim kimi danışan insanlarla, mənimlə fikrini bölüşmək istəyən adamlarla hər şeyi bilmək həvəsiylə görüşəydim orda. Pontuaz adamlarına elə gəlir ki, biz keçən dəfəki kimi böyük ehtiramla bu gilli sularda sıraya düzülüb, vaxtdan da istifadə edib qayıqları sürəcək, Osusa çayı ilə günəşin altında uzun müddət səyahət edəcəyik. Ancaq bir neçə mil getdikdən sonra kobud bir adamın arabanı çəkərək aparması bizi fikimizdən ayırdı. Biz şappıltı ilə qayığı hərəkətə gətirərək, bu aləmdə uzun bir dövrə vurub, macəra ilə rastlaşmadan, bizə tanış olan yerlərə qayıdırıq. Bəli, biz bir səyahətçi kimi geri qayıdırıq, ətraf aləmə nəzər yetirib, səyahətimizi başa vururuq. İndi bizi evdə necə surprizlər gözləyir. Biz bir ziyalı kimi uzaq dünyanın boşluğuna səyahət etdik. Bütün gün boyu qayıqla gəzdik...

Nəhayət, gecəyarı evə gəlib, öz otağına keçirsən, sobanın yanında səni Ölüm və Məhəbbət gözləyir. Ancaq ən gözəl macəra bu deyil. İndi biz onu axtarmağa hazırlaşırıq...