Atəşkəs Azərbaycana nə verəcək? - DETALLAR

Rusiya tərəfinin təşəbbüsü əsasında bu ilin 9-10 oktyabr tarixlərində Moskva şəhərində keçirilən görüş nəticəsində Rusiya Federasiyası, Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikasının xarici işlər nazirlərinin bəyanatı qəbul edilib.
Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin müraciətinə cavab olaraq və Rusiya Prezidenti Vladimir Putin, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın razılaşmalarına uyğun olaraq, tərəflər aşağıdakı addımların atılması razılaşdırılıb:

1. 2020-ci ilin 10 oktyabr tarixi, saat 12.00 dan etibarən humanitar məqsədlərlə Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin vasitəçiliyi və onun kriteriyalarına uyğun olaraq, hərbi əsirlər və digər saxlanılan şəxslər və ölənlərin meyitlərinin dəyişdirilməsi üçün atəşkəs elan olunur

2. Atəşkəs rejiminin konkret parametrləri əlavə olaraq razılaşdırılacaq

3. Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrlərinin vasitəçiliyi ilə tənzimlənmənin əsas prinsipləri əsasında münaqişənin tezliklə sülh yolu ilə həlli məqsədilə substantiv danışıqlara başlayırlar

4. Tərəflər danışıqlar formatının dəyişilməzliyini təsdiq edirlər.

Bu, nə deməkdir?

2020-ci ilin 10 oktyabr tarixi, saat 12:00 dan etibarən humanitar məqsədlərlə Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin vasitəçiliyi və onun kriteriyalarına uyğun olaraq, hərbi əsirlər və digər saxlanılan şəxslər və ölənlərin meyitlərinin dəyişdirilməsi üçün humanitar atəşkəs elan olunur;

Bu döyüşlərin birdəfəlik dayanması demək deyil, sadəcə döyüş meydanında olan meyitlərin götürülməsi üçün sırf Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin üzvlərinin iştirak edəcəyi prosesdir.

Atəşkəs rejiminin konkret parametrləri əlavə olaraq razılaşdırılacaq;

Anlaşmanın birinci bəndinin açması odur ki, bu bənddə söhbət məhz döyüşlərin dayandırılması ilə bağlı atəşkəsdən söhbət gedir ki, hazırda bu istiqamətdə konkret qərar qəbul edilməyib. Yəni, hazırda humanitar atəşkəs istisna olmaqla, digər növ atəşkəsin razılaşdırılması yoxdur. Əks halda, hər iki ölkədə əhalinin səfərbəliyə cəlb olunması prosesi rəsmi olaraq dayandırılmalıdır.

2-ci bənd isə o demək deyil ki, döyüşlər dayandırılır. Yəni, döyüşlər davam etdiyi vaxtda paralel olaraq ATƏT-in Minsk qupunun həmsədrliyi ilə diplomatik danışıqlar davam etdiriləcək. Bu danışıqlarda da AR Prezidentinin mövqeyi və şərtləri artıq hamımıza məlumdur.

Və son bənd: Azərbaycan və Ermənistan münaqişənin sülh yolu ilə həll olunmasına razıdırlar (bu o demək deyil ki, güc yolu ilə ola bilməz) və bu diplomatik prosesin məhz mövcud ATƏT-in Minsk qupunun həmsədrliyi ilə reallaşdırılmasına etiraz etmirlər.

Azərbaycan Ordusunun sentyabrın 27-dən bəri apardığı hərbi əməliyyatların dayandırılması nə anlama gəlir?

İlk əvvəl - Bakı istədiyinə çatdı.

"Təmas xətti" və "status-kvo" anlayışları artıq tarixə qovuşdu.

Bu terminlər Minsk Qrupunun "məhsul"ları idi. Bundan sonra danışıqlarda şərtləri Azərbaycan diqtə edəcək.

Bəli, danışıqların formatı dəyişməz qalacaq, çünki formatın dəyişməsi danışıqlar prosesini uzada bilər.

Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə dair ən mühüm sənədlər BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü il ərzində qəbul etdiyi 822, 853, 874, 884 saylı qətnamələrdir. Bu qətnamələrdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü dəstəklənir və işğalçı qüvvələrin Azərbaycan ərazisindən çıxarılması tələb edilir.

Və belə format hazırda Minsk Qrupunun həmsədrləri çərçivəsində daha əlverişlidir.

Amma Türkiyənin daha aktiv, daha fəal və birbaşa iştirakı ilə.

Danışııqların Bakının şərtlərinə əsaslanaraq aparılması həm də o deməkdir ki, həmiin şərtlərin çox yox, biri yerinə yetirilməzsə, ordumuz dərhal hərbi əməliyyatları bərpa edəcək.

Nədir o şərtlər?

Prezident İlham Əliyev o şərtləri səsləndirib:

1. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan "Qarabağ Ermənistandır" ifadəsinə görə  Azərbaycan xalqından üzr istəməlidir

2. O, deməlidir ki, Qarabağ Ermənistan deyil

3.  Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımalıdır

4. Ermənistan bəyan etməlidir ki, hansı gündə, hansı bölgədən Ermənistan silahlı qüvvələri çıxır

5. Bu şərtlər Minsk qrupunun həmsədrləri tərəfindən təsdiq edilməlidir

Azərbaycan ordumuzun bundan sonrakı qələbələri üçün diplomatik zəmin əldə edib.

Eyni zamanda, xatırladım ki, iki gün sonra AŞPA-nın daimi komitəsinin iclasında Ermənistanla Azərbaycan arasında döyüşlərin bölgə üçün yarada biləcəyi təhlükələr müzakirə olunacaq.

Beləliklə, danışıqların gedişatı, ümumiyyətlə, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın davranışından asılı olacaq.

Bütün danışıqlardan fərqli olaraq, ordumuuz bu humanitar atəşkəsi əli tətikdə izləyəcək.

Dağlıq Qarabağ ətrafında işğalda qalan bütün rayonlar qeyd-şərtsiz azad olunmalı, ermənilər Kəlbəcər və Laçından çıxmalı, Dağlıq Qarabağda 1 nəfər (!) Ermənistan hərbçisi qalmamalıdır.

Əks təqdirdə humanitar atəşkəsi əsgərimiz dərhal pozacaq, müharibə davam edəcək.

Döyüşlər boşuna olmadı.

Düşmənin çıxış yolu qalmadı.

Moskva görüşündə əldə olunmuş razılaşma, sadəcə, humanitar atəşkəslə bağlıdır. Düşmən döyüş meydanında qalıb iylənən meyitlərini aparacaq, əsirlər dəyişdiriləcək. Həmin proseslər gedən zaman atəş açılmayacaq.

Əsas məsələ odur ki, ermənilərə düşünmək üçün vaxt verilib. Şərtlərimizlə razılaşsalar, sülh olacaq. Əks təqdirdə müharibə qaçılmazdır.

Şərtlərimiz çox sadədir - erməni işğalçıları torpaqlarımızı tərk etməlidir.

Bu qədər bəsit.

Rusiyanın və Türkiyənin mövqelərinə gəldikdə isə, Ankaranın Minsk Qrupu çərçivəsində danışıqlara qatılması problematikdir, çünki Türkiyə həmsədr ölkə deyil. Rusiya isə tələsirdi, çünki atəşkəs olmasa, danışıqlarla bağlı təşəbbüs Qərbin əlinə keçəcəkdi, işğalçı qüvvələrin torpaqlarımızdan çıxış qrafiki Rusiyanın yox, Qərbin patronajı ilə təsdiqlənəcəkdi.

Ermənistanda Rusiya əleyhinə meyllərin gücləndiyini, ictimai fikrin Rusiyanı artıq birmənalı olaraq "böyük qardaş və hami" kimi qəbul etmədiyini nəzərə alsaq, Moskva İrəvandakı mövqelərini itirə bilər.

Türkiyə danışıqlar prosesinə aktiv cəlb olunmasa da, Ankara artıq Cənubi Qafqaz bölgəsindədir. Ankara Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasının aktiv iştirakçısına çevrilib və rolunu, təsir miqyasını daha da artıracaq.

Elçin Alıoğlu
Milli.Az